Gemeenten bereiden zich voor op Oekraïense vluchtelingenstroom

Verschillende gemeenten treffen voorbereidingen om Oekraïense oorlogsvluchtelingen op te vangen. In het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel zijn de afgelopen dagen meer dan honderd Oekraïners gearriveerd. Sommigen van hen vragen asiel aan, hoewel dat niet verplicht is.

Zonder visum

Hoeveel Oekraïense vluchtelingen er sinds de Russische inval zijn gearriveerd in Nederland, is nog onduidelijk. Mensen met een Oekraïens paspoort mogen negentig dagen zonder visum in Nederland verblijven en hoeven zich dus niet te melden bij een asielzoekerscentrum. Daardoor is er geen centrale registratie van het aantal vluchtelingen. Oekraïners die geen asielaanvraag doen, kunnen zelf opvang zoeken, bijvoorbeeld bij vrienden, familie, of in een hotel. Maar gemeenten willen ook opvang regelen voor Oekraïense vluchtelingen die niet in de asielprocedure terecht komen.

Zes mensen

Een hostel in Amsterdam Zuidoost dient sinds dinsdag als de eerste speciale opvanglocatie waar Oekraïense vluchtelingen voor een paar dagen terecht kunnen. Woensdagmiddag meldde de gemeente dat er zes mensen waren gearriveerd. Er is plek voor tachtig. Tegelijkertijd zoekt de gemeente naar meer locaties. ’We zijn druk bezig met het vinden van tweehonderd tot driehonderd opvangplekken voor de lange termijn’, aldus een woordvoerder.

Regio

Dinsdag meldde het kabinet ook in gesprek te zijn met onder andere de gemeenten Zaanstad, Haarlem, Den Haag, Ede en het ministerie van Defensie over opvang van Oekraïners. 'Vele andere gemeenten' zouden ook opvanghulp hebben aangeboden. ‘Ons beleid is altijd om mensen zoveel mogelijk op te vangen in de regio’, aldus staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) van Justitie en Veiligheid. ‘Nu is Europa de regio. Als mensen naar Nederland komen, dan zullen wij voor hen zorgen als ze dat nodig hebben.’

Vanzelfsprekend

In Ede wordt de legerplaats Harskamp, waar ruimte is voor achthonderd mensen, beoogd als opvanglocatie. De gemeente staat daar welwillend tegenover, maar wanneer de locatie in gebruik wordt genomen, is nog niet bekend. In Harskamp ontstond vorige zomer een onrustige demonstratie tegen de opvang van Afghaanse evacués op het legerterrein, waarbij leuzen als ‘eigen volk eerst’ werden geschreeuwd. De gemeente lijkt nu echter geen weerstand vanuit het dorp te verwachten. ‘De inwoners van Harskamp staan er vanzelfsprekend voor open om deze mensen die moeten vluchten voor oorlogsgeweld en in nood zijn de helpende hand te bieden’, meldt de woordvoerder van de burgemeester.

Ter Apel

Hoewel het voor Oekraïners dus niet verplicht is om asiel aan te vragen, hebben de afgelopen dagen toch ruim honderd vluchtelingen aangeklopt bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. Afgelopen weekend waren het er al 80, maandag en dinsdag kwamen daar nog 62 bij. Een deel daarvan vroeg daadwerkelijk asiel aan, een ander deel vroeg naar informatie over verblijf in Nederland.

Keuze

VluchtelingenWerk Nederland benadrukt dat het Oekraïners vrij staat om asiel aan te vragen. ‘We krijgen veel belletjes van Oekraïners’, zegt woordvoerder Evita Bloemheuvel. ‘We leggen dan uit dat ze zelf een keuze kunnen maken. Het grootste deel lijkt te kiezen voor eigen opvang of een opvanglocatie van een gemeente. Anderen vragen wel asiel aan. Daar kunnen persoonlijke redenen voor zijn. Om bijvoorbeeld direct medische zorg te kunnen krijgen, of omdat mensen bang zijn dat de situatie in Oekraïne nog langer doorgaat.’

Storm

VluchtelingenWerk vindt het belangrijk dat er voldoende opvangplekken komen voor Oekraïners, ook al is het nog onduidelijk hoeveel er naar Nederland zullen komen. ‘Het piept en kraakt al een hele tijd in de asielopvang, mensen slapen weer in noodpaviljoens. En daar komen de vluchtelingen uit Oekraïne nu nog bij’, zegt junior teamleider Joyce Scheper. ‘Is dit stilte voor de storm of blijven de meeste Oekraïense vluchtelingen straks in Polen of elders in Europa? We weten het nog niet.'

7 miljoen

Volgens de Verenigde Naties zijn al meer dan 800.000 mensen uit Oekraïne vertrokken, waarvan het grootste deel in Polen is opgevangen. Janez Lenarčič, eurocommissaris voor crisisbeheer, verwacht dat dat aantal kan oplopen tot wel 7 miljoen mensen – 15 procent van de totale bevolking van Oekraïne.