Onafhankelijk leven is voortaan een gemeentetaak
In het huidige stelsel worden de kaders waarbinnen mensen ondersteund worden of moeten participeren, maar al te vaak bepaald door bestuurders, beleidsmakers of professionals. Dat moet anders.
Met de decentralisatie van zorgtaken en het van kracht worden van het VN-Verdrag Handicap hebben gemeenten de komende jaren een flinke klus te klaren. Een klus die aanmerkelijk verder reikt dan het beter toegankelijk maken van de publieke ruimte.
Dat werd onlangs nog eens goed duidelijk tijdens het Congres Gelijk=Gelijk, waar 500 ervaringsdeskundigen hun wensen en verwachtingen ten aanzien van het VN-Verdrag Handicap met elkaar deelden. Het College voor de Rechten van de Mens liet in een presentatie zien dat het VN-Verdrag grote implicaties heeft voor gemeenten. Het verdrag vraagt specifieke inspanningen op zo’n beetje alle gemeentedomeinen. Dan gaat het om jeugdbeleid, onderwijs, maatschappelijke ondersteuning, werk, inkomen en participatie, verkeer en vervoer, veiligheid, calamiteitenbeleid, bouwen, wonen, openbare ruimten en gebouwen, verkiezingen, informatie, cultuur, recreatie en sportvoorzieningen. Geen sine cure.
Het VN-Verdrag gaat, anders dan vaak wordt gedacht, niet alleen over de toegang die de gehandicapte mens moet krijgen tot de wereld van de niet-gehandicapte mens, maar vooral over de mogelijkheid om – ondanks beperking of chronische aandoening – op gelijke voet te kunnen participeren in de samenleving. Het vormgeven aan het recht op een zogenoemd ‘onafhankelijk leven’ (Independent Living) is daarbij misschien wel de uitdagendste opgave voor gemeenten.
Het concept van Independent living is in de jaren zestig in Californië ontstaan binnen de emancipatiebeweging van mensen met zware beperkingen. Zij verzetten zich tegen het paternalisme waarmee ze in de zorg en samenleving werden bejegend en de talloze beperkingen waar ze tegenaan liepen. Ze wilden weg uit de instituten, zich bevrijden uit een medisch keurslijf en eindelijk zelf de controle krijgen over hun eigen leven. Sindsdien heeft deze beweging zich naar talloze landen uitgebreid. Kortom, het is inmiddels een internationale beweging geworden met als gemeenschappelijk doel: zelfbeschikking en volledige integratie.
Het VN-Verdrag is in wezen een verdere uitwerking van het concept onafhankelijk leven. Het verdrag stelt dat mensen met een beperking aanspraak moeten kunnen maken op zaken die voor andere burgers vanzelfsprekend zijn. Zoals vrijheid, het recht om te participeren, keuzevrijheid en regie over het eigen leven. Een toegankelijk omgeving is daarbij een basisvoorwaarde. Want hoe toegankelijker de omgeving, hoe minder speciale voorzieningen er nodig zijn om in vrijheid te kunnen meedoen in de samenleving. Bij zelfbeschikking hoort echter ook keuzevrijheid en eigen regie. Dus zelf kunnen bepalen hoe zorg en ondersteuning worden ingevuld en ook echt iets te kiezen hebben als het gaat om een aangepaste woning of een speciale woonvorm.
Uitgangspunt is dat mensen met een beperking zelf het beste weten wat hun problemen zijn en hoe die het beste kunnen worden opgelost. Dat lijkt een open deur. Maar in het huidige stelsel worden de kaders waarbinnen mensen ondersteund worden of moeten participeren, maar al te vaak bepaald door bestuurders, beleidsmakers of professionals. Met de beste bedoelingen zijn we met zijn allen vaak nog behoorlijk paternalistisch. En dus voelen mensen met een beperking zich vaak niet gelijkwaardig bejegend en zijn er veel klachten over het gebrek aan samenspraak bij zorg en ondersteuning, wonen, vervoer, onderwijs en werkvoorzieningen.
Dat moet van nu af aan echt anders. En dat begint ermee, dat we inzien dat mensen met een beperking heel gewone mensen zijn. Die zelf willen bepalen hoe ze hun leven willen inrichten en daar ook recht op hebben! Net als u en ik.
Illya Soffer, directeur Ieder(in)
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ondertussen de burger maandenlang zonder het aangevraagde hulpmiddel moet doen. Burger in kwestie of diens hulpverlening of diens mantelzorg, daarna nog de energie en tijd moeten hebben om een advocaat in de arm te nemen en ook het geld daarvoor.
Het is van de zotte dat indicatie, uitvoering en klachten daarover, onder een dak worden uitgevoerd.
De decentralisatie heeft behalve minstens 4 jaar chaos, ook afknijpen van voorzieningen betekend en tevens ontmoedigingsbeleid om een beroep op Gemeente te doen. Te vergelijken met het niet doen van aangiften, met de wetenschap dat politie onderbemand is en volgens prioriteitenlijstjes werken.
Er is dus nu al een gapend gat ontstaan tussen redelijke wensen en de praktijk. Dat wordt met dure PR verdoezeld.
In de praktijk maak ik mee van dichtbij dat een visueel gehandicapte jongeman van eind 20 jaar na 5 jaar zelfs geen vrijwilligerswerk kan vinden. Niet met hulp van hulpverlening en niet zonder. Wat moet die met dat VN verdrag aanvangen?
Nu zijn er tal van landen neem ik aan die het VN verdrag met een korreltje zout nemen. Daar is vaak geen georganiseerde protestcultuur als overheden het laten afweten. Sancties zijn er in de regel niet in de praktijk. Het vergrootglas komt dus op landen als Nederland te liggen waar huidige bevolking al te maken krijgt met sterk vermagerde sociale vangnetten en kansen op zinnige dagbesteding voor mensen met uitkering en afstand tot arbeidsmarkt, is laag. Hoe gaat o.a. Nederland dat allemaal betalen voor eigen burgers en toekomstige, die graag naar hier willen komen? Nog meer staatsschulden?
Daarbij de immer grote kans op steeds nieuwe grote golven mensen uit conflictgebieden of door voedselgebrek, buiten wat er jaarlijks nu al decennia lang aan mensen buiten Europa binnenkomen o.a. in NL, als een van een handjevol favoriete vestigingslanden in Europa, met de gigantische grote kosten van dien en gemiddeld voor bepaalde groepen ook ver boven gemiddeld, blijvende kosten m.b.t. uitkeringen en sociale vangnetten.
Los van bovengenoemde type effecten: Zoals Fortuyn 20 jaar terug al vaststelde is het hele Zorg systeem en duur ingericht en ook aanbodgericht, i.p.v. vraaggericht (al beweert men met een valse voorstelling van zaken, vraaggericht). Elke partij werkt volgens eigen protocollen en flexibele inzet is niet mogelijk. Een aanbieder die dat biedt en buiten de gemeentelijke uitvoerders valt, moet het met veel minder geld doen dan de huidige. Zot!
Even wat hogere rente en het is weer een ronde bezuinigingen. Ondertussen de onderwijzers meer salaris eisen en betere arbeidsomstandigheden, maar daar zou men in de Zorg en bij Politie en Justitie net zo goed recht op hebben.
Al met al zal een dergelijk verdrag (asiel) advocaten het nodige werk geven en er meer mensen hier gaan wonen, die een blijvend beroep op Zorg en sociale vangnetten doen en dat nu met het VN verdrag in de hand. De kans voor Linker politiek krachtenveld, die vervolgens de staatschulden hier weer gaan opjagen en met alle negatieve gevolgen van dien. Het electoraat daarna weer naar rechts vlucht, die weer puin moet gaan ruimen. Vervolgens links daar weer politieke munt uitslaat tot dit spelletje de boel doet inklappen.
Toegang tot advocaat is voor huidige gehandicapte burgers met minimum inkomen niet zo gemakkelijk. Ook niet voor niet-gehandicapte burgers. De tijd is schaars van hulpverlening, die aangesteld worden en betaald worden via Gemeente. Als zij het zelf niet aankunnen om naar rechter te stappen, moet men maar net iemand hebben uit eigen netwerk.
Ondertussen hoor je in Hilversum aan praattafels hoe fantastisch we het hebben in Nederland. Ja, als je het uitzoomt op wereldschaal. Wat is dat voor argument om het politieke en bestuurlijke onvermogen mee af te doen!
Bij een slechte conjunctuur een grote groep onder niveau gaat werken en dus weer concurrerend worden voor de lager opgeleide groep. De lager opgeleide groep vervolgens weer concurrerend gaat worden voor de laagst opgeleide groep, die al zoveel concurrentie hebben vanwege Schengen en migranten via asiel en gezinsherenigingen.
Kan nu iemand met een handicap met dit VN verdrag meer eisen in de praktijk omdat die gehandicapt is, dan al die mensen aan de sociale onderkant en rafelrand, die niet gehandicapt zijn?
De democratische vraag is er op de eerste plaats hoe ver wil men met solidariteit gaan. De ondergrens zou moeten zijn een beschaafde benadering. Dan heb je de discussie hoe ver dat dan weer reikt. Je kunt er natuurlijk gemakkelijk goed in het gehoor liggende algemeenheden op loslaten, net als de bekende slogan: de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Ga dat maar eens vertalen in de praktijk.
Overheidsregels (namens ons dus) neigen naar algemeenheden waarbij mensen en zaken, of tussen spleten vallen, of mensen waarvoor een regel niet echt bedoeld is, daar wel gebruik van kunnen maken, cq misbruik.
Solidariteit vereist cohesie in een landsbrede samenleving, die nu ontbreekt (was voorspelbaar in een van bovenaf gestuurde, te snel veranderde samenleving) en we zien nu binnen veel groepen/culturen het systeem van horen zien en zwijgen, omdat het eigen collectief niet het misbruik bekostigd en die last grotendeels buiten eigen groep ligt.
Beschaving dient een algemeen goed te zijn en geen eenrichtingsverkeer van recht hebben op! Hoe dan ook dienen alle uitgaven uit de algemene middelen goed verantwoord te worden, wat en wie daar ook gebruik van maakt. Hoe groter een algemeen verantwoordelijkheidsgevoel bij hoog en laag en welke groep dan ook, hoe minder controle nodig en is er een noodzakelijk vertrouwen. Ik vrees dat dit voorlopig een illusie is.
Nu zien we nog minder maatwerk dan van voor de tijd van Fortuyn en bureaucratie bepaald niet verminderd. Fortuyn wilde zinnige hervormingen, maar politiek en bestuur zijn daar niet toe in staat blijkbaar. Het waren eerst steeds lapmiddelen met steeds meer bureaucratie. Nu werd plotsklaps het stuur omgegooid met de decentralisatie en de brokken worden afgewacht ten koste van doelgroepen en vertrouwen in eigen overheid, lokaal, regionaal en landelijk, verder aangetast.
Ik pleit voor een zorg coördinator naast de huisarts, die indiceert, monitoort en corrigeert en steun is voor een vraaggerichte zorg, waar ook Fortuyn voor pleitte, i.p.v. de aanbod gerichte zorg. Dan zit niet alles onder het dak van verschillend presterende gemeenten in een klein landje en heeft de vragende partij eindelijk eens onafhankelijke ogen als steun naast zich en de overheid (namens wij) onafhankelijke controle en bijtijds op de vinger tikken.
Voor mij is goede Zorg ook een Sociaal Incasso Bureau (SIB) met een poot voor verplicht budgetbeheer waar nodig, vrijwillig budgetbeheer en een poot voor sociale leningen. Ten derde, kleine wooneenheden in de wijk voor ouderen en gehandicapten (met eventueel een crèche) in de wijk, die het klokje rond een beroep op hulp onder het dak waar men woont moeten kunnen doen. Ten vierde een collectief aanbod voor allerlei vaste lasten, al of niet met huishuur of hypotheek, die meteen van inkomen afgaat iedere maand, zodat mensen met lage inkomens of met schulden, meer geld kunnen overhouden. Dit vierde punt zou toch eenvoudig in te voeren moeten zijn!
Er zijn zoveel mensen die niet kunnen budgetteren en dat laten we maar aanmodderen, alsof de politiek aandelen heeft in de mega incasso industrie. Het punt van schuldhulpverlening is geen snars verbeterd sinds Fortuyn en dan zitten we 20 jaar terug. Het is eerder verslechterd.
De vier bovenstaande punten zouden landelijk uitgerold moet worden! Het verschil tussen naburige gemeenten tart artikel 1 van de grondwet: in gelijke situatie gelijke behandeling. Gelijke behandeling binnen Nederland is al niet mogelijk door omzeilende wetten. Zou dat nu lukken met VN verdrag Handicap?
Zeer zeker niet met huidig systeem en lappendeken met vele en grote gaten en die eist allang een grondig ander desigh. Het brede midden heeft het af laten met hun onderlinge politieke spelletjes en gezamenlijk onvermogen om status quo te doorbreken. Fortuyn zag, kwam en overwon, maar werd schandelijk gedemoniseerd door politieke concurrenten en hun geestverwanten, zoals veel mensen in de geschiedenis overkomt, die een gedateerde status-quo willen doorbreken.