Olympische gedachten

De meeste bestuurders laten nog niet het achterste van hun tong zien. De tocht van de Olympische vlam langs verschillende wereldsteden wakkerde de vraag of er wel afvaardigingen naar China moeten gaan, aan. Regeringsleiders worden gedwongen zich uit te spreken of ze wel of niet naar de openingsceremonie gaan. Lokale bestuurders hebben ook zo hun twijfels. Vooralsnog houden ze vast aan hun plannen. Tibet of niet, de bestuurders maken zich net als de sporters op om in China goede prestaties te leveren.

Een valse start wil iedereen voorkomen. Daarom is Hans van Driem van Holland Business Promotion Office (HBPO) gevraagd om de wethouders, burgemeesters, gedeputeerden, commissarissen en landelijke politici te stroomlijnen. 'Die wens komt voort uit een onverwachte ontmoeting in Beijing. Burgemeester Cohen van Amsterdam liep daar op de luchthaven zijn Rotterdamse collega Opstelten tegen het lijf. Daarna is besloten om de economische missies beter op elkaar af te stemmen. In dat kader moest er ook coördinatie komen tijdens de Spelen', zegt Van Driem.

Inmiddels is een convenant gesloten met de grootste vier gemeenten en de Randstedelijke provincies. Ook de grote zee- en luchthavens - Amsterdam, Rotterdam en Schiphol - doen mee. Van Driems organisatie heeft twee type 'meetings' georganiseerd, zoals dat in het jargon heet. Van Driem: 'In het Holland House in Beijing ontvangen we Chinese relaties van gemeenten, provincies en rijk. Afhankelijk van wie er in een delegatie zitten, bedenken we er een topic van het programma bij. Het kan gaan om een breakfastsymposium waarop Nederland wordt neergezet als Gateway to Europe. Of we hebben rondetafelgesprekken en daarna gaan we met de Chinese relaties naar een sportwedstrijd.'

De programma's staan vast en de sessies worden nu inhoudelijk voorbereid, zegt de directeur van het HBPO. De lijst met gemeenten en provincies staat vast, maar andere blijven welkom. De delegaties zullen de kwestie van de mensenrechten in China niet uit de weg gaan. Van Driem: 'Uiteraard wordt er zeer zorgvuldig omgegaan met problematiek rondom de mensenrechten. In dit verband worden de ontwikkelingen in Tibet nauwkeurig gevolgd en is er regelmatig overleg met de betrokken ministeries.'

Spelen 2028

Ook bij de tweede vorm van de activiteiten in het Holland House kunnen de steigers weg. Bij dit onderdeel gaat het om het binnenhalen van de Spelen van 2028. 'De Britten worden uitgenodigd om te vertellen hoe zij de Spelen van 2012 hebben binnengehaald.' In samenwerking met verschillende ministeries en de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) houdt de sportkoepelorganisatie NOC*NSF een aantal expertmeetings. Daarin worden alle opties besproken wie er zich eventueel kandidaat kan stellen voor 2028.'

Van Driem verwacht dat de serie bijeenkomsten zich in een vruchtbaar zakelijk klimaat zullen afspelen. Nederland gaat zich afficheren als succesvolle sportnatie, maar ook als een land met grote handelspotentie en een topper in technologische ontwikkeling. Als voorbeeld zal astronaut en wetenschapper Wubbo Ockels de milieuvriendelijke en innovatieve superbus presenteren. Ook met ludieke evenementen probeert Nederland de schijnwerpers op zich te richten. Uit Flevoland komen tachtig Volvo's naar Beijing rijden, uit Amsterdam fietsen twaalf politieagenten naar de Chinese hoofdstad om geld op te halen voor de organisatie Right to Play.

Ook de provincie Noord-Holland had groots ingezet. De provincie wilde een tijdelijk Noord-Holland Paviljoen laten bouwen in Shandong. Dat ligt in de provincie Qingdao, waarmee de provincie een zusterrelatie heeft. Shandong ligt aan het meer waar de Olympische zeilwedstrijden worden gehouden. Maar de Chinese Olympische autoriteiten gooiden roet in het eten: zij hebben de eisen en voorwaarden dusdanig aangescherpt dat de provincie besloot het paviljoen niet te laten doorgaan. De provincie kon de sponsoren niet de nodige exposure bieden. Communicatie-uitingen werden aan zulke strenge regels gebonden, dat het voor Noord-Holland niet meer interessant was.

De provincie heeft inmiddels besloten de handelsmissie wel door te laten gaan. Gemeenten zullen niet meegaan. Amsterdam is - zoals het er nu voorstaat - als voormalig Olympische stad en zusterstad van Beijing van de partij. Gedeputeerde Ton Hooijmaijers: 'De Olympische Spelen bieden een goede gelegenheid om de handel tussen China en Noord-Holland te versterken en kennis uit te wisselen. De bedrijven betalen om mee te gaan. Wij zorgen voor de matches met de Chinese relaties. Onze ervaring is dat het voor Chinezen heel belangrijk is persoonlijke contacten te onderhouden'.

Het Noord-Hollandse Statenlid Johan Kardol (CU/SGP) stelde de China-missie aan de orde. Kardol: 'De mensenrechtensituatie in China is slecht. De lijst van schendingen van mensenrechten is lang. Er zijn honderden gewetensgevangenen. Er wordt gemarteld. Meer dan 90 procent van alle doodstraffen ter wereld wordt in China voltrokken, vaak na een oneerlijk proces. Er is veel politiegeweld, discriminatie van bijvoorbeeld hiv-patiënten, politiek misbruik van psychiatrie, vervolging van aanhangers van de Falun Gong, vervolging in Tibet en Xinjiang - en veel meer. Er is grote geheimzinnigheid over politieke gevangenen.'

Kardol vroeg zich af hoe het provinciebestuur de handelsmissie zou gaan combineren met het ter discussie stellen van de mensenrechten. 'De commissaris van de koningin van Noord-Holland zal in zijn contacten met de bestuurders (onder meer de gouverneur van Shandong en de burgemeester van Qindao) namens de provincie Noord-Holland de mensenrechtensituatie in China aan de orde stellen', was het antwoord van het college. Gedeputeerde Hooijmaijers zal ook zelf in zijn contacten met bestuurders namens de provincie Noord-Holland de mensenrechtensituatie in China aan de orde stellen. Hij benadrukt dat de provincie daarbij de lijn volgt van het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat Nederlandse China-gangers oproept tijdens de Spelen een 'constructieve dialoog over mensenrechten' te voeren.

Amsterdam werkt aan standpunt

Burgemeester Job Cohen gaat 'ijs en weder dienende' naar de Olympische Spelen in Beijing. Niet alleen zijn Beijing en Amsterdam zustersteden. Amsterdam organiseerde in 1928 de Spelen en het is gebruikelijk dat een stad die ooit organisator was, wordt uitgenodigd. 'Trouwens', zegt Cohens woordvoerster Mirjam Otten, 'ieder jaar gaat er een zware delegatie naar Beijing'.

Naast het zakendoen stelt Cohen altijd de mensenrechten aan de orde. 'Amsterdam vraagt aan de ambassade ontmoetingen te regelen met gesprekspartners die zich inzetten op dit gebied', aldus Otten. De Chinese autoriteiten doen niet moeilijk over die contacten. De laatste keer is gesproken met juristen over het platgooien van hele voorsteden. Vorig jaar maart was burgemeester Wang Qishan van Beijing in Amsterdam. Zo bezoekt men elkaar over en weer. Vanuit de gemeenteraad is toen maar ook nu geen geluid gekomen om het bijwonen van de Olympische Spelen ter discussie te stellen. Wel werkt PvdA-wethouder Carolien Gehrels van Sport aan een standpunt inzake Olympische Spelen en mensenrechten. Die notitie wordt in juni verwacht. De Spelen beginnen op 8 augustus.