Budgetbeheer: ook buffer bij tekorten

Een negatief saldo toelaten kan minima die onder budgetbeheer van de gemeente vallen helpen. Dat concludeert de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) na gesprekken over het ‘Utrechts Huishoudboekje’. Financiële tegenvallers worden zo opgevangen.

Financiële buffer 

In Utrecht stelt de gemeente een buffer van 1.500 euro beschikbaar. Zo vertelt NVVK beleidsadviseur Roy van Liemt. De NVVK is de grootste branchevereniging voor schuldhulp en financiële dienstverlening. In Rotterdam kunnen inwoners op de rekening die de gemeente voor hen beheert zelfs tot 2.500 euro in de min staan. ‘Daarmee hebben gebruikers dus een financiële buffer om tegenvallers op te vangen. We zien het als een interessante toevoeging aan het assortiment hulpmiddelen om mensen financieel gezond te laten blijven’, aldus Van Liemt.

Alleen bij tekorten

Het is geen rekening met een pinpas waar inwoners zelf geld van kunnen opnemen. De inwoners die gebruik maken van het Huishoudboekje krijgen maandelijks ‘leefgeld’. De gemeente zorgt ervoor dat hun vaste lasten worden betaald. Wanneer het nodig is kunnen wel uitgaven worden gedaan, ook als het reguliere maandelijkse saldo op is.

Tegenvallers opvangen

Het grote voordeel van de optie tot het hebben van een negatief saldo is dat daarmee veranderingen in het inkomen en de lasten kunnen worden opgevangen. Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van een onverwachte tegenvaller. De commissie sociaal minimum pleitte eerder voor een dergelijk ‘flexbudget’, al ging het daarbij wel om extra bijstand. Het gaat in dit geval expliciet niet om bijstand, of ‘gratis geld’ voor deelnemers. Het is de bedoeling dat het saldo op de rekening aan het einde van de maand positief is. Van Liemt: ‘Als je rond de bijstandsnorm leeft en geen eigen spaargeldbuffer hebt, kan je bij een kleine schommeling van inkomen of uitgave al in de schulden raken. Dit kan veel stress geven en mogelijk het begin vormen van een negatieve spiraal waarbij er nog meer schulden ontstaan.’

Weinig aanspraak

Uit gesprekken met gemeenten blijkt dat er relatief weinig mensen zijn die uiteindelijk aanspraak doen op de financiële buffer. Maar de aanwezigheid ervan geeft wel rust. ‘Ze zijn eerder geneigd zelf een buffer op te bouwen. Sommige deelnemers gaven zelfs aan dat ze hun eigen buffer voorbij de 1.500 euro willen opbouwen.’ Omdat het Huishoudboekje ook helpt met het op orde krijgen van de persoonlijke financiën is de optie tot rood staan vooral interessant voor mensen die net starten met gemeentelijke hulpverlening.

Statushouders

‘Denk aan statushouders of mensen die recent werkloos zijn geworden. Het duurt bijvoorbeeld vier weken om een ww-uitkering aan te vragen. De buffer zorgt er dan voor dat je geen schulden hoeft te maken.’ Sinds 1 januari 2022 is het Huishoudboekje in Utrecht de standaard voor iedere statushouder die zich in de stad vestigt. Volgens de NVVK is er weinig risico dat het rood staan ‘ontspoort’. De gemeente heeft zicht op de inkomsten en uitgaven. En wanneer een deelnemer stopt met de gemeentelijke dienstverlening moet het saldo worden terugbetaald.

Landelijk implementeren

Van Liemt durft voorzichtig te concluderen dat landelijke implementatie van het Huishoudboekje, inclusief de mogelijkheid om gebruik te maken van een financiële buffer, een goed idee is. ‘De praktijk laat zien dat het rust geeft en weinig deelnemers aanspraak doen op hun financiële buffer. Ondanks dat dit vooral nog anekdotisch bewijs is, illustreert dit wel dat mensen met een goed overzicht en plan in staat zijn een gezonde en duurzame financiële huishouding in te richten.’