Gevolgen voor uitgeschreven burgers zijn dramatisch

Geen uitkering, geen zorgtoeslag, geen huurtoeslag, geen kinderopvangtoeslag, geen zorgverzekering, geen sociale huurwoning. De gevolgen voor een burger die ten onrechte door de gemeente wordt uitgeschreven kunnen gigantisch zijn. Naar schatting komt het foutief uitschrijven alleen al in Rotterdam honderden malen per jaar voor. De gemeentelijk Ombudsman vindt de maatregel niet in balans en heeft de gemeente op de vingers getikt.

Onbekend Waarheen
Wanneer er aan de verblijfplaats van een burger wordt getwijfeld,  kan de gemeente een huisadres in onderzoek nemen. De afdeling Burgerzaken stuurt dan een brief naar de betreffende persoon. Wordt er niet op gereageerd dan kan het zijn dat die persoon uit de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) wordt geschreven. Maar er is ondertussen een grote kans dat de persoon er wel gewoon woont en ten onrechte het predicaat Vertrokken Onbekend Waarheen (VOW) krijgt.

Armoedeval
‘En op dat moment besta je dus niet meer voor de overheid,’ zegt Gemeentelijk Ombudsman van Rotterdam, Anne Mieke Zwaneveld, ‘en dat kan hele vervelende gevolgen hebben. Je krijgt geen nieuw paspoort, je mag je niet stemmen en je hebt geen recht op een parkeervergunning. Maar veel erger: mensen kunnen door zo’n beslissing in de armoede terechtkomen. Denk aan gezinnen die afhankelijk zijn van een uitkering en allerlei toeslagen.’

Duurt maanden
Want uitkeringen worden stopgezet of niet in behandeling genomen en hetzelfde geldt voor de toeslagen. ‘Mensen komen er vaak pas achter dat ze niet meer ingeschreven staan op het moment dat ze bijvoorbeeld een uitkering aanvragen. Dan duurt het nog vier tot zes weken voordat zo’n persoon opnieuw is ingeschreven. Ondertussen is de uitkeringsaanvraag afgewezen omdat die persoon niet ingeschreven staat. Al met al kan het soms maanden duren voordat zo iemand krijgt waar die recht op heeft.’
 
Brief niet bezorgd

De aanleiding om een adres in onderzoek te nemen vindt de ombudsman soms dubieus. ‘We weten allemaal dat PostNL niet altijd goed bezorgt. Het kan gemakkelijk dat iemand daarom een brief mist.’ Een ander voorbeeld: een uitkeringsgerechtigde die niet heeft gereageerd op een oproep van een burgerparticipatieproject. Ook zij kwam in het onderzoekstraject, met als gevolg het stopzetten van haar uitkering. Het rapport maakt ook melding van studenten die stage in het buitenland lopen. Op het moment dat een tijdelijke onderhuurder zich op dat adres inschrijft wordt de stagiair uitgeschreven en ontvangt hij geen studiefinanciering meer.

Even googlen
De ombudsman vindt dat de gemeente het heel anders moet aanpakken. ‘Burgerzaken denkt te vaak “waar zijn ze niet?” terwijl ze moeten bdenken: “waar zijn ze wel?” Even googlen en je vindt meestal wel een e-mailadres of een mobiel telefoonnummer. Kijk op sociale media, kortom: doe eens gedegen onderzoek voordat je zo’n ingrijpende maatregel oplegt. Maak er meer werk van om de burger te informeren over het onderzoek. En maak het ook gemakkelijker voor de burger om de uitschrijving snel terug te draaien.’

Inmiddels heeft het College van Rotterdam laten weten alle aanbevelingen van de Ombudsman over te nemen.