Alphen pilotgemeente voor nieuwe aanpak schuldhulp

Stress ontregelt het gedrag. Daarom reageren mensen anders. Die wetenschap gaat de basis vormen voor een nieuwe aanpak voor mensen met schulden en geen baan. Alphen aan den Rijn start ermee en heeft veel vertrouwen in de aanpak.

Andere manier van benaderen
Mobility Mentoring, een wetenschappelijk geteste methode waarbij mensen met schulden op een andere manier aangepakt wordt. Kern van de aanpak is dat stress grote invloed heeft op het gedrag van mensen. Stress ontregelt het gedrag van mensen en zorgt ervoor dat de emotie het van de ratio overneemt. Mensen gaan daardoor meer bij de dag leven, worden wantrouwender en denken minder na over de consequenties van hun handelen. Ze reageren emotioneler en kunnen minder goed plannen. Als je dat weet, weet je dat je deze mensen op een andere manier moet benaderen.

Effectievere aanpak
Bijvoorbeeld door minder te straffen, maar vaker goed gedrag te belonen. En door kleine stapjes te maken in plaats van grote doelen te stellen. Deze nieuwe aanpak leidt tot een aantoonbaar effectievere aanpak van armoede en schulden. Lector schulden en Incasso Nadja Jungmann van de Hogeschool Utrecht begeleidt samen met Platform 31 de pilot.
 

Andere werkwijze
Een andere aanpak, vergt een andere werkwijze voor dienstverleners. Maar in Alphen aan den Rijn is de overstap niet zo groot als elders, weet Nardy Beckers, manager van het Serviceplein. ‘Anders dan de meeste gemeenten werken wij met brede teams waarin wij toegangsspecialisten hebben, mensen met een generalistische achtergrond. Een inwoner die bij ons komt vult een ‘klantfoto’ in. Als daar twee punten aangevinkt worden, bijvoorbeeld schulden en een ander probleem, dan komt er een breed gesprek. Specialisten kijken waar het zwaarste probleem ligt en dat wordt de basis. Wat dat betreft is de overstap naar Mobility Mentoring dus niet zo groot, want die brede blik zijn onze mensen al gewend.’

Welk inkomen heb je nodig? 

Bij Mobility Mentoring wordt niet gevraagd ‘welke baan zou je willen hebben’ maar ‘welk inkomen heb je nodig’ om je gezin te onderhouden en dus zonder financiële stress te kunnen leven. Vanuit dat perspectief wordt gekeken naar welk werk daarbij past en welke scholing daarvoor nodig is. Als het gaat om toeslagen aanvragen, worden mensen in stapjes begeleid en beloond. ‘We draaien het om’, aldus Beckers. ‘Nu wordt vaak gestraft als mensen het niet doen, in de toekomst geven we ze bijvoorbeeld een bon van 5 euro voor de Lidl, of een scholingsvoucher.’ Ook wordt de stress en wat het met mensen doet, bespreekbaar gemaakt. Daardoor weten mensen zelf ook beter dat het niet zozeer hun zwakte is dat ze iets niet voor elkaar krijgen, maar de stress.

Fouten maken mag 

De stap in Alphen is dan misschien niet zo groot, toch moet ook daar nog wel wat gebeuren. ‘Aan knoppen draaien’, aldus Beckers. ‘Bijvoorbeeld in de gesprekstechnieken. Mobility Mentoring gaat uit van een “brug tot zelfredzaamheid” die je stap voor stap over gaat. De inwoner vult zelf die brug in bijgestaan door de medewerker van het serviceplein. Dat is nieuw. De inwoner mag bijvoorbeeld ook fouten daarin maken, zodat hij ervan kan leren. Daar zullen onze medewerkers ook aan moeten wennen.’ Ook het volledig onbevooroordeeld kijken naar mensen, die wellicht fouten maken, moet goed ingesleten raken. Alphen gaat de medewerkers daar de komende maanden op trainen.

Wall of Fame
In de Verenigde Staten worden mensen die met succes het traject doorlopen hebben, opgenomen in een ‘Wall of Fame’. Met een grote foto aan de muur van een daklozenopvang bijvoorbeeld. Of dat in Alphen aan den Rijn ook gaat gebeuren, weet Beckers nog niet. ‘Ik zie die portretten nog niet meteen in het gemeentehuis hangen, dat is misschien toch een beetje een Amerikaanse manier. Maar wij denken wel na over hoe we de waardering gaan uiten. Belonen is niet zo Nederlands, maar werkt wel.’

Nog nooit zo'n effectieve methode
Weer een nieuwe aanpak, zouden medewerkers kunnen denken. Maar is dat ook zo? ‘Nee’, lacht Beckers. ‘Ze waren juist enorm enthousiast!’. Vorige maand kwam de Amerikaanse onderzoeker haar verhaal vertellen, compleet met resultaten. En die zijn in Amerika echt heel goed. Nog nooit is er zo’n effectieve methode geweest met zulke goede resultaten. Daarna kwamen mensen zich spontaan aanmelden. Want ze geloven erin. Het brengt een mooie en nieuwe energie.’ Alphen aan den Rijn is de eerste gemeente die met Mobility Mentoring gaat werken. Eerst wordt proefgedraaid en in het voorjaar gaat de gemeente echt van start. Ook andere gemeenten hebben interesse.