Nee zeggen is zo makkelijk

In Nederland willen we altijd alles wettelijk geregeld hebben. Bij ieder vraagstuk hoort meteen een wet, waarin de rechten en plichten van alle betrokken partijen geregeld zijn. Maar een wettelijke regeling is vaak het sluitstuk van een jarenlange discussie. Er is veel over gedebatteerd, maar wanneer het eindelijk wet is, is de tekst soms alweer door de werkelijkheid ingehaald.

Als  iemand hulp nodig heeft, draaien we de hulpvraag vaak snel om: past het in een regeling? Nee? Dan wordt het afgewezen. Natuurlijk, wettelijke regelingen zijn nodig. Maar de vraag is: zijn wij bereid en in staat om bij het hanteren van de regeling toch mee te bewegen met de ontwikkeling van een samenleving? Af en toe moeten we meer verantwoordelijkheid durven nemen voor situaties waar je voor gesteld wordt.

Wanneer je in een Wajongregeling zit, krijg je als je naar het werk gaat te maken met allerlei andere regelingen. Je wilt natuurlijk graag op tijd op je werk komen, en je hebt daarvoor vervoer nodig. Maar als dat niet goed te  regelen is, moet er bijzonder vervoer mogelijk zijn. Helaas bestaan er soms twee regelingen naast elkaar die dat uitsluiten. Dat geldt niet alleen voor vervoer, maak ook voor andere voorzieningen die mensen met een beperking soms nodig hebben om mee te kunnen doen.

Hoe ingewikkeld het in de praktijk kan zijn, blijkt uit  de ervaring van een jonge vrouw, Wajong uitkering, die een baan vindt, met een jaarcontract. Zij belt het UWV, omdat ze vragen heeft over de gang zaken, de financiële gevolgen, en over het regelen van faciliteiten, zoals aangepast vervoer, een bruikleenauto, in haar geval. Eigenlijk heeft ze eerst maar één vraag: ´Ik wil graag een afspraak maken met een arbeidsdeskundige.´ Maar dat levert direct een drempel op:  die afspraak wordt niet telefonisch gemaakt. Die moet zij schriftelijk aanvragen !? ´Oh? En waarom is dat?´ ´Ja, dat zijn de regels nu eenmaal.´
  
En dat is het begin van een puzzeltocht in combinatie met een rondje mens-erger-je-niet. Zoals het digitale aanvraagformulier voor faciliteiten, maar waarmee je geen vervoer/auto kunt aanvragen. Dat moet weer met een ander document. Al met al een Kafka-waardig scenario over de weerbarstigheid van ingesleten structuren en regelzucht. De vrouw in kwestie had gelukkig wel tijd om er een lezenswaardige blog over te schrijven.

Niet zelden gaat het over kosten, over de vraag wie zal dat (wel/niet) betalen? Naar dat soort schurende  zaken zou je met lenigheid moeten kijken, en ervoor zorgen dat het wel geregeld kan worden. Natuurlijk, bijzonder vervoer kost meer, maar er je helpt wel iemand aan het werk, dankzij die specifieke oplossing!  Tegelijkertijd zou je moeten nadenken over structurele oplossingen. Zoals openbaar vervoer dat echt openbaar is, dus voor iedereen toegankelijk.

Het komt allemaal neer op de bereidheid om problemen echt op te willen lossen. Het is soms zo eenvoudig. Te vaak is het: wij willen wel, maar wie gaat dat betalen? Wees soepel, zorg dat je alle partijen aan tafel krijgt en los het samen op. Nee zeggen is zo makkelijk.

Er zijn altijd situaties die een bijzondere regeling vragen. Wat nodig is zijn mensen die dat goed kunnen hanteren, en in bepaalde gevallen af durven wijken van vaste regels.
Bekijk verschillende regelingen in hun samenhang, wees creatief. Als alle betrokkenen bereid bent zijn om samen meer verantwoordelijkheid te nemen, is er ook veel meer mogelijk.

Hans Spigt