Meer signalen zorgfraude Wmo en jeugdhulp

Het aantal vermoedens van Wmo-fraude is met 14 procent toegenomen. Ook het aantal signalen over groepsbegeleiding, gehandicaptenzorg en jeugdhulp stijgt. Bij laatstgenoemde gaat het meestal om geknoei met zorg in natura, terwijl er bij de Wmo veelal sprake is van gesjoemel met pgb-gefinancierde zorg.

Dat staat in het rapport Signalen fraude in de zorg 2022 van het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ). Het IKZ rapporteert over vermoedens van zorgfraude.

In 2022 zijn er in totaal 424 signalen van zorgfraude ingebracht. 356 gaan over zorgaanbieders. Dat zijn er wederom minder dan in 2021. Toen dienden de aan het IKZ gelieerde organisaties in totaal 457 signalen in. Volgens het fraudemeldpunt komt de algehele daling doordat er bij een aantal partners minder signalen zijn binnengekomen. Alleen gemeenten deelden in 2022 meer signalen dan vorig jaar, hoewel dit deels komt omdat 27 nieuwe gemeenten zich bij het IKZ hebben aangesloten. Daarnaast spelen strengere (juridische) criteria met betrekking tot het delen van vermoedens een belangrijke rol.

Toename Wmo en jeugdhulp

De meeste signalen (155) vielen onder de Zorgverzekeringswet (Zvw). De Wmo 2015 komt met 113 meldingen op de tweede plek. Het aantal Wmo-signalen is echter wel met 14 procent toegenomen. Dat terwijl het aantal Zvw- en Wlz-signalen juist afnam, respectievelijk met 6 en 27 procent. Over de wijkverpleging werden in 2022 opnieuw de meeste signalen van fraude gedeeld. De sector heeft die koppositie al sinds 2018. De meeste andere signalen gaan over individuele begeleiding, mondzorg, beschermd wonen/ggz-wonen, dagbesteding en ggz. Groepsbegeleiding, gehandicaptenzorg en jeugdhulp stegen naar verhouding het hardst.

Aard van fraude

Daarbij kijkt het rapport ook naar de aarde van de fraudemelding. Binnen de Jeugdwet gaat het meestal om geknoei met zorg in natura, terwijl er bij de Wmo veelal sprake is van gesjoemel met pgb-gefinancierde zorg. In de meeste gevallen gaat het om het declareren van meer of andere zorg dan geleverd, of het aanvragen van meer zorg dan nodig is. ‘Daarnaast komt het vaak voor dat zorg gedeclareerd wordt zonder dat er zorg geleverd is’, zo staat in het rapport. Bij individuele begeleiding gaat het met name over het declareren van meer zorg dan geleverd, maar er zijn ook meldingen gedaan van omkoping en intimidatie, en cliënten die worden geronseld voor witwaspraktijken of het smokkelen van drugs.

Vervalsing

Het IKZ ontving tevens signalen van vervalsingen. ‘Verschillende signalen omschrijven het misbruik van de AGBcode of BIG-registratie of het gebruik van een onjuiste titel van zorgverleners, zoals het uitkomen als verpleegkundige zonder de juiste opleiding en/of papieren’, stelt het rapport. Ook krijgt het IKZ steeds vaker signalen binnen over zorgverleners die een vervalste VOG of diploma hebben.

Misbruik persoonsgegevens

Verder ziet het meldpunt dat sommige zorgaanbieders worden verdacht van het misbruiken van persoonlijke gegevens en documentatie van cliënten. Denk aan DigiD-inloggegevens. Deze gevoelige informatie zou worden gebruikt bij het indienen van vervalste zorgaanvragen, overeenkomsten, declaraties en machtigingsformulieren.

Complexe organisatiestructuren

Hoewel het hier enkel gaat over vermoedens, gaan verdachte zorgaanbieders opvallend vaak failliet op het moment dat er een onderzoek naar hen wordt gestart. Ook gebeurt het dat de eigenaar een doorstart maakt met een nieuw zorgbedrijf. Het rapport schrijft over ‘complexe organisatiestructuren’, waarbij eigenaren onderneming hebben in andere sectoren, zoals de vastgoed- en schoonmaakbranche.  

Verplichte deelname

Sinds 2016 werken in het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) negen organisaties samen om zorgfraude te bestrijden. Onder meer de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Belastingdienst zijn onderdeel van dit samenwerkingsverband. In totaal zijn 248 van de 344 gemeenten aangesloten (december 2022). In de toekomst zal dit aantal verder toenemen. De recent aangenomen Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg (Wbsrz) verplicht gemeenten om zich aan te sluiten bij het IKZ. Daarnaast wordt hiermee het IKZ een rechtspersoon met een wettelijke taak. Zo ontstaat er één loket waar fraudemeldingen van de verschillend zorgfinanciers bij elkaar worden gebracht. In april stemde de Tweede Kamer in met de Wbsrz. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 11 juli als hamerstuk afgedaan.