Kabinet over bijstandsschulden: ‘Het is aan gemeenten’

Het kabinet wil van alles doen om het ontstaan van bijstandsschulden te voorkomen, maar uiteindelijk is het aan gemeenten om in de uitvoering de menselijke maat en coulance te bieden. Dat schrijft staatssecretaris Jurgen Nobel in reactie op Kamervragen van Tweede Kamerlid Merlien Welzijn van NSC. Vanuit de Kamer zijn er zorgen ontstaan naar aanleiding van een recent onderzoek waaruit bleek dat 1 op de 5 bijstandsgerechtigden een bijstandsschuld heeft bij de gemeente.

Onderzoek

In totaal hebben 286.000 een schuld bij de gemeente omdat ze een deel van hun bijstandsuitkering moeten terugbetalen. In totaal zijn zij goed voor een bedrag van 1,4 miljard euro. Het kabinet vindt wel dat in het onderzoek niet altijd voldoende nuance is aangebracht. In de cijfers is bijvoorbeeld ook de Bijstand voor zelfstandigen (Bbz) verwerkt. Dat is volgens de staatssecretaris niet direct een problematische schuld, omdat bij verstrekking van Bbz er een levensvatbaarheidstoets van het bedrijf plaatsvindt, waarbij het inkomen toereikend moet zijn.

Kabinetsreactie 

Toch maakt ook Nobel zich zorgen over de groei van bijstandsschulden, vooral onder kwetsbare inwoners. Volgens het kabinet ligt de verantwoordelijkheid voor het aanpakken van deze schuldenproblematiek vooral bij de gemeenten. Zij zijn degene die in de uitvoering ervoor moeten zorgen dat er geen schulden ontstaan, maar ook dat vanuit de menselijke maat wordt gewerkt wanneer er wel betalingsachterstanden zijn.

Wetswijzigingen

Via verschillende paden wordt eraan gewerkt om dit voor de lokale overheid makkelijker te maken. In het wetsvoorstel Participatiewet in Balans zijn bijvoorbeeld wijzigingen voorgesteld om de aanvraagprocedure voor een bijstandsuitkering te versoepelen. Daarnaast is het kabinet bezig met het wetsvoorstel Handhaving sociale zekerheid. Hiermee wordt het handhavingsstelsel in de sociale zekerheid in brede zin herijkt. Het vergisrecht is hier onderdeel van.

Streng waar nodig

Daarnaast zullen maatregelen als het mogelijk maken om bijstand met terugwerkende kracht aan te vragen, een ondergrens bij het vrijstellen van giften en makkelijker verrekenen van inkomsten eraan bijdragen dat zo min mogelijk mensen bijstandsschulden opbouwen. Nobel wil dat gemeenten ‘zacht zijn waar het kan, en streng zijn waar nodig’. Hij zegt daarbij dat het essentieel is dat afdelingen die verantwoordelijk zijn voor bijstandsdebiteuren en schulddienstverlening binnen gemeenten nauw met elkaar samenwerken.