Jeugdwethouder: ‘Er zit veel angst in het systeem’

Geschrokken is jeugdwethouder Peter Verschuren uit Midden-Groningen van de angst die er in het jeugdzorgsysteem zit. Onder meer bij ouders, die bang zijn dat hulpverleners hun kind weghalen. Maar er is ook de angst van de casemanagers dat de ouders het verkeerd doen en de angst van de hulpverleners dat die casemanagers hun werk niet goed doen. ‘Die angst moeten we omzetten in vertrouwen.’

Worstelen

Verschuren (SP) komt tot deze conclusie nadat hij voor zijn onlangs verschenen boek Worstelen met geboeide handen. Hoe de gemeente greep zoekt op de jeugdhulp sprak met onder meer ouders, jongeren, zorgverleners, wijkteammedewerkers, casemanagers, beleidsmedewerkers en ervaringsdeskundigen. ‘Ik heb het boek geschreven om greep op de materie te krijgen. Sinds 2018 heb ik jeugd in de portefeuille en ik merkte al snel dat het toch wel een heel ingewikkeld samenspel van krachten in de jeugdhulp is.’

Neus op feiten

In zijn zoektocht naar die greep, wilde Verschuren zich niet laten leiden door de kille (begrotings)cijfers, die er voor Midden-Groningen slecht uitzien. Hij wilde de verhalen horen van iedereen die op de een of andere manier met jeugdhulp te maken heeft. Het verhaal wat hem het meest is bijgebleven is dat van ervaringsdeskundige Rebecca Albers. Zij stelt dat veel ouders bang zijn dat ze ‘dankzij’ de inzet van professionele hulp hun kinderen kwijtraken. Daarom durven ze aan hulpverleners nooit het achterste van hun tong te laten zien. Verschuren: ‘Door haar heb ik me gerealiseerd dat er angst bij de ouders is. Wij denken dat onze mensen van de sociale teams de mensen komen helpen. Maar veel ouders zijn bang dat hun kinderen door hen worden weggehaald.’ Hij schrok ervan. ‘Het drukte me echt met de neus op de feiten, van verdorie, die angst is groot.’ Op de vraag of hij die angst bij de ouders kan wegnemen, slaakt hij een diepe zucht. ‘Dat is moeilijk. Als ik na alle gesprekken in een zin zou moeten samenvatten wat er moet gebeuren, is het wel angst omzetten in vertrouwen.’

Handen uit mouwen

Opvallend in het boek is dat verschillende geïnterviewden zeggen dat er meer praktische hulp moet worden gegeven, in plaats van het voeren van ‘moeilijke gesprekken’. ‘Inderdaad, het gaat dan om iemand die echt de handen uit de mouwen steekt’, aldus Verschuren. ‘Veel mensen blijken daar meer aan te hebben dan een keer per twee weken een gesprek waarbij wordt gevraagd “hoe voelt het nou voor jou”. Ik zeg het wat gechargeerd, maar er zit wel een kern van waarheid in.’ De gemeente heeft dat ook meteen opgepakt. ‘Ik heb net een gesprek gehad met iemand die voor ons nu de hulp die er nu is, gaat ombouwen tot een soort gespecialiseerde gezinsverzorgster. We doen er dus ook echt wat mee, met wat ik hoor tijdens de gesprekken.’

Opvoedingsonmacht

De jeugdwethouder vindt dat er te veel en te snel hulpverlening wordt ingezet. ‘In veel gezinnen moet echt wel wat gebeuren, maar anders. Ik denk zeker dat we in Midden-Groningen veel te maken heeft met opvoedingsonmacht, met schulden, met stress. Veel ouders hebben het nooit van hun ouders meegekregen hoe je je kinderen moet opvoeden; dat wordt van generatie op generatie doorgegeven. Daar past de jeugdhulp die wij nu leveren niet echt goed bij.’

Omslag

Het roer moet dus om. ‘Ja, en daar zijn we mee bezig, maar het gaat zo langzaam. We werken aan die omslag. Er moet veel meer dan nu worden gekeken naar de hele gezinssituatie en naar wat het eigen netwerk kan opvangen. De praktijk wijst uit dat het nog lang niet ver genoeg gaat.’ In zijn boek beschrijft Verschuren zijn ‘droommodel’. ‘Ik zie dan een wereld voor me waarin gezinnen sterk genoeg zijn om met hulp van het eigen netwerk, dus niet met professionele hulpverlening, problemen kunnen oplossen.’ In dat droommodel wordt ook integraal gewerkt. ‘Daarin moeten we nog grote stappen zetten. We moeten een geheel maken van participatie, schuldhulpverlening, maatschappelijk werk, jongerenwerk en jeugdhulp. Dat zie ik als een opgave voor de komende tijd.’

Dramatisch

Er pakken behoorlijk donkere wolken samen boven Midden-Groningen. Over 2018 noteerde de gemeente een tekort op de jeugdhulp van 7,3 miljoen. Over 2019 verwacht Verschuren uit te komen op een tekort van 5,3 miljoen euro. De herijking van het gemeentefonds dreigt desastreus uit te pakken voor de gemeente. ‘Onze wethouder financiën schat dat we er, als het meezit, vier miljoen euro op achteruit gaan en als het tegenzit zeven tot acht miljoen.’ Na forse bezuinigingen, op onder meer de sociale wijkteams, een behoorlijke stijging van de ozb en een flinke greep uit de reserves is de begroting vorig jaar sluitend gekregen. ‘In de reserve zit nu nog zes miljoen. Dat betekent nog een jaar jeugdhulp en dan hebben we een reserve van nul. De situatie is echt behoorlijk dramatisch.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 13 van deze week (gratis inlog)