Kabinet wil dat statushouders ‘couchsurfen’

Het kabinet wil een groter beroep doen op de zelfredzaamheid van statushouders en van ze vragen dat ze zelf via familie of vrienden huisvesting vinden. Dat laat minister Faber weten in antwoorden op Kamervragen door de VVD. Divosa ziet grote zorgen bij gemeenten. ‘Logeren bij familie is geen structurele oplossing.’

Logeren

De minister geeft in haar beantwoording van de Kamervragen door VVD-Kamerleden Queeny Rajkowski en Peter de Groot aan dat het kabinet, nu het heeft besloten om gemeenten te verbieden statushouders voorrang te geven op een woning, vooral van statushouders zelf verwacht dat zij in actie komen. ‘Uitgangspunt uit het Regeerprogramma, is dat er met het afschaffen van de taakstelling gelijke kansen voor woningzoekenden worden gecreëerd. Dit betekent dat statushouders in eerste instantie zelf op andere manieren zullen moeten zoeken naar huisvesting, bijvoorbeeld bij vrienden of familie die al in Nederland verblijven’, zo schrijft ze in haar antwoorden richting de Kamer.

Divers

Maar kan dat wel? Petra Ginjaar, programmamanager Inburgering bij Divosa, sprak de laatste tijd veel met gemeenten over het wetsvoorstel dat moet regelen dat statushouders geen voorrang meer mogen krijgen op een sociale huurwoning. Als gemeenten één ding zeggen over de groep ‘statushouders’, dan is het wel dat het om een enorm diverse groep gaat. ‘Op het gebied van opleidingsniveau, maar ook afkomst. Sommigen hebben al enige ervaring met het leven in een westerse samenleving, anderen totaal niet. De diversiteit is eigenlijk zo groot dat je bijna geen algemene conclusies kunt trekken.’

Logeren geen structurele oplossing

Uit die gesprekken met gemeenten komt naar voren dat er grote zorgen zijn bij lokale overheden. ‘Sommige statushouders hebben een netwerk in Nederland, maar lang niet allemaal. Er zijn ook geen echte harde cijfers over. En daarnaast zou ik ook geen uitspraken durven doen over de stabiliteit van dat netwerk’, aldus Ginjaar. ‘Gemeenten zeggen vooral: als er al een netwerk is, dan nog is logeren bij familie of vrienden geen structurele oplossing.’

Onzekerheid

Ginjaar wijst erop dat al vaker uit onderzoek naar voren is gekomen dat het gebruikmaken van dat soort tijdelijke logeeradressen doorgaans niet bevorderlijk is. Voor statushouders, maar ook voor andere groepen. In de praktijk zijn ze dakloos. ‘Het is heel onzeker. Kun je er een maand logeren, of twee? Moet je daarna weer weg? Gemeenten denken dat statushouders op die manier snel uit zicht zullen raken. Geven ze het na drie verhuizingen nog wel door aan de gemeente? En dit is allemaal vanuit het uitgangspunt dat iemand een netwerk heeft om op terug te vallen. Dat is bij lang niet iedereen zo.’

Wet Inburgering

Als logeren bij familie en vrienden geen optie is dan zal iemand in een locatie van het COA moeten verblijven. Of dat nu een asielzoekerscentrum is, of één van de doorstroomlocaties die het kabinet in samenwerking met gemeenten wil realiseren is: ook dat is geen stabiele basis om te beginnen met inburgeren. ‘Het is niet voor niets dat de wet Inburgering 2013 grondig is hervormd. Onder dat regime waren statushouders al heel erg op zichzelf aangewezen, maar dat bleek in de praktijk niet te werken. Onder het nieuwe stelsel hebben gemeenten een belangrijke regierol gekregen, met het stimuleren van zelfredzaamheid als belangrijke doelstelling.’

Zullen uit beeld raken

Maar die regierol komt door de visie van het kabinet onder druk te staan. Het voornemen om meer uit te gaan van de eigen kracht van statushouders zal mogelijk voor een deel van de nieuwkomers dan ook slecht uitpakken. ‘Als statushouders uit beeld raken omdat ze geen vaste woon- of verblijfplaats hebben kunnen gemeenten hun regierol niet meer goed vervullen. Een deel van de statushouders zal het misschien wel lukken om op eigen kracht een woning te vinden en om het inburgeringstraject te doorlopen. Maar gemeenten maken zich grote zorgen om de groep voor wie dat minder vanzelfsprekend is.’