Wat dat kost

Twee derde van de gemeenten huurt externe adviesbureaus in bij de voorbereiding van de extra taken die ze vanaf volgend jaar overgedragen krijgen van het rijk en de provincies. De teneur van de reacties op deze enquête-uitslag van Nieuwsuur laat zich raden.

Ruim honderd gemeenten betaalden aldus het onderzoek – over 2013 en 2014 gemeten – ‘zeker 25 miljoen euro’ aan bureaus die ze helpen met het maken van de noodzakelijke plannen of het in goede banen leiden ervan. De directeur van de hoofdstedelijke rekenkamer toonde zich in de Nieuwsuur-uitzending ongerust over deze inhuur. ‘Uit de enquête blijkt dat bijna alle gemeenten inhuren, daar maak ik me ongerust over. Want de onzekerheid die ambtenaren hebben, wordt vertaald in deze externe bureaus,’ sprak hij. ‘Handige bureaus hebben het gat in de markt gevonden van onzekere ambtenaren, dat vind ik riskant.’

Uit de enquête blijkt dat er gemeenten zijn die er bewust voor kiezen de decentralisatie van de taken op het gebied van jeugd, werk en zorg volledig op eigen kracht ter hand te nemen. Met eigen ambtenaren dus. Knap als dat kan, zeker. Maar om daar zonder meer de loftrompet over te steken, is net iets te simpel.

Natuurlijk kost de inzet van externen geld. Miljoenen zelfs. Daar mag, nee moet, kritisch naar worden gekeken. Maar als je dat doet, moet je tegelijkertijd een paar andere vragen stellen. Om te beginnen de vraag wat je voor die inzet terug krijgt. Of deze: hoe groot is het financieel risico voor de gemeente als de decentralisatie niet goed wordt ingevoerd? En wat kost de inzet van eigen ambtenaren voor deze megaklus? Want voor niets gaat vandaag de dag alleen de zon nog op.

En dan is er nog iets wat ik opmerkelijk, of meer precies, vreemd vind aan de negatieve reacties. Waar het bedrijfsleven wordt geroemd om de inzet van zzp’ers en experts op afroep, wordt default foei en boe geroepen zo gauw een overheidsorganisatie tijdelijk een buitenboordmotor plaatst. Dat die hulpmotoren misschien wel over meer specifieke deskundigheid en kwaliteit beschikken voor het opzetten en invoeren van nieuwe taken dan eigen medewerkers, kan een hele legitieme reden zijn voor die optie te kiezen. Temeer daar het om een eenmalige opgave gaat.

Voor de beeldvorming lijkt het niet onverstandig dat je als gemeente duidelijk maakt voor welke grote uitdaging – ook in miljoenen euro’s uitgedrukt – je je geplaatst ziet en hoe je die uitdaging op een zo verantwoord mogelijke wijze oppakt.

Op tijd klaar zijn, dat wil zeggen uiterlijk op 1 januari 2015, hoort bovenaan de prioriteitenlijst van elke gemeente te staan. Wie daar door een verkeerd soort zuinigheid niet in slaagt, mag straks met reden op luid boegeroep worden getrakteerd. En meer.