Verschil, heerlijk

De decentralisaties brengen verschillen teweeg in hoe gemeenten invulling geven aan de uitvoering van taken in het sociaal domein. In wat ze aan zorg leveren aan hulpbehoevenden, of in de financiële ondersteuning in de studiekosten van arbeidsbeperkte jongeren. De verschillen kunnen aanzienlijk zijn, zoals Binnenlands Bestuur met eigen onderzoek al meerdere malen heeft aangetoond.

In dit nummer wordt duidelijk dat de ene gemeente van een uitkeringsgerechtigde niets tot nagenoeg niets aan tegenprestaties verwacht, terwijl de andere gemeente 500 uur per jaar claimt. Even zoveel variatie blijkt er te zitten in wat telt als tegenprestatie. En waar de ene gemeente het ‘voor wat hoort wat’-principe – een wederdienst – als hoofddoel ziet van de verplichte tegenprestatie, gaat het ze in een andere gemeente vooral om de activerende werking die er vanuit gaat voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

De vraag is natuurlijk hoe erg dat is. Er zijn stromingen die het verschrikkelijk vinden dat er zo veel onderscheid wordt gemaakt in ons kleine landje. Dat is Nederland niet gewend. Maar dat er grote verschillen zullen ontstaan tussen gemeenten is nu eenmaal het gevolg van de decentralisaties. Als taken op lokaal niveau worden neergelegd, dan hoort de invulling ervan ook op lokaal niveau te geschieden. Dan kan er maatwerk worden geboden, afgestemd op specifieke situaties en rekening houdend met lokale wensen.

De strijd hoe die invulling van taken vorm te geven – streng, soepel, minimaal, maximaal – hoort op lokaal niveau te worden uitgevochten, in de raadzaal en in de raadsverkiezingen. Het grote voordeel ervan is dat er voor de burger dan politiek echt wat te kiezen valt in zijn of haar woonplaats. Zonder de mogelijkheid verschillen te laten ontstaan, is er geen sprake van decentralisatie. Dan moet je eerlijk zijn en spreken van deconcentratie van rijksbeleid, waarbij gemeenten niet meer dan uitvoeringsloketten van Den Haag zijn. Voor mij mogen dan de lokale verkiezingen worden afgeschaft. Waarom immers zou ik de moeite nemen voor de gemeenteraadsverkiezingen naar de stembus gaan, terwijl alles aan het Binnenhof wordt bepaald? Ik wil serieus wat te kiezen hebben.