Haarlem moet zelfredzaamheid dakloze statushouder onderzoeken

Een alleenstaande moeder die een aangeboden woning weigert is zelfredzaam en kan daarom geen beroep doen op de spoedopvang, meent de gemeente Haarlem. Maar daar is de rechtbank Noord-Holland het niet mee eens. De gemeente moet eerst onderzoeken of de vrouw zelfredzaam is. Tot die tijd heeft de statushouder recht op opvang.  

Het gaat om een alleenstaande moeder met vijf jonge kinderen. Na twaalf jaar in asielzoekerscentra te hebben gewoond heeft ze sinds januari 2023 een verblijfsvergunning. Ze kon op zoek naar een woning, die haar in september werd aangeboden door een woningbouwvereniging in Haarlem.

Asielopvang

De vrouw ging echter niet in op dat aanbod, ook nadat haar was uitgelegd dat ze dan de asielopvang zou moeten verlaten. In december vorig jaar is ze uit de opvang gezet en kon ze met haar kinderen enige tijd ‘in haar netwerk verblijven’.

Zelfredzaam

Eind januari meldde ze zich bij de gemeente Haarlem voor spoedopvang. Die wees haar verzoek af. Het feit dat haar een woning is aangeboden bewijst volgens de gemeente dat ze zelfredzaam is. En zelfredzame burgers kunnen geen aanspraak maken op opvang in het kader van de Wmo 2015.

Bezwaar

De vrouw maakte bezwaar tegen het besluit. In een kort geding heeft ze aan de voorzieningenrechter gevraagd om de gemeente de opdracht te geven haar en haar vijf kinderen op te vangen tijdens de bezwaarprocedure en tot tenminste zes weken erna. Dat ze de toegewezen woning heeft geweigerd maakt haar niet meteen zelfredzaam, zegt ze. Bovendien zijn haar kinderen kwetsbaar en hebben ze bescherming nodig. Het Haarlems college van B en W heeft toegezegd gedurende de procedure ervoor te zorgen dat de kinderen niet op straat hoeven slapen en niet van hun moeder worden gescheiden.

Onvoldoende bekend

Omdat vaststaat dat de vrouw zelfredzaam is, is er volgens de gemeente geen onderzoek nodig. Maar die argumentatie kan de rechter niet volgen. In de verordening van de gemeente staat immers dat een dergelijk onderzoek alleen achterwege kan worden gelaten als de situatie al voldoende bekend is door eerdere meldingen of onderzoeken. Dat is niet het geval. ‘De enkele weigering om een woning te accepteren valt daar in ieder geval niet onder’, stelt de rechter.

Kwetsbaar

Om te kunnen beoordelen of de vrouw en haar kinderen in aanmerking komen voor maatschappelijke opvang moet de gemeente dus alsnog onderzoeken of de vrouw zelfredzaam is. De voorzieningenrechter benadrukt dat bij dit onderzoek het belang van de kinderen voorop moet staan. ‘Wat er ook zij van de beslissingen van verzoekster, de kinderen treft daarvan geen enkel verwijt, terwijl juist zij in een kwetsbare positie verkeren gezien hun nog (zeer) jonge leeftijd’, aldus de rechtbank.

Schorsing

Het verzoek van de vrouw wordt toegewezen en de rechter schorst het besluit waarmee de gemeente de opvang weigert. Deze schorsing duurt tot twee weken nadat er een besluit is genomen over het bezwaar tegen de geweigerde opvang. De vrouw en haar kinderen moeten gedurende die periode worden opgevangen.