'Grootste gastouderbureau handelt in strijd met de wet'

De werkwijze van ViaViela, met 87 vestigingen het grootste gastouderbureau van Nederland, is in strijd met de voorschriften gesteld in de Wet kinderopvang. Dat zeggen GGD Nederland, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, brancheorganisaties MOgroep Kinderopvang en BKOV en het ministerie van OCW waaronder de kinderopvang valt.

Door de franchiseformule toe te passen met alleen een registratie voor de hoofdvestiging in het Brabantse Laarbeek, onttrekken de gastouderbureaus van ViaViela zich aan lokale inspecties door de GGD. Gastouderbureaus bemiddelen in informele, kleinschalige kinderopvang, bijvoorbeeld door familieleden of buren. De bureaus brengen vraag en aanbod bij elkaar, regelen financiën en administratie en controleren of gastouders zich aan de wettelijke kwaliteitseisen voor kinderopvang houden.

Ouders die hun kinderen laten opvangen via een bij de gemeente geregistreerd gastouderbureau, komen in aanmerking voor kinderopvangtoeslag via de Belastingdienst. De Wet kinderopvang bepaalt dat wie een gastouderbureau wil exploiteren, zo'n bureau moet laten registreren bij de gemeente waar het actief is. Die kan dan toezicht houden, onder meer via een verplichte jaarlijkse inspectie door de GGD. Gastouderopvang is de snelst groeiende vorm van kinderopvang in Nederland.

Niet aangemeld

In het geval van ViaViela heeft alleen het hoofdkantoor in Laarbeek een registratie. Andere vestigingen in het land zijn niet aangemeld in de gemeenten waar zij opereren, met uitzondering van het bureau in Enschede.

Die Twentse gemeente kwam er onlangs achter dat sinds twee jaar onder de naam ViaViela een gastouderbureau actief is. De gemeente vond dat dat bureau zich moest registreren. Senior Beleidsmedewerker Bestuurlijk Juridische Zaken Ton Brinkmann: 'Het bureau zei dat met de registratie van de franchisegever in Laarbeek een landelijke registratie is verkregen. Hierdoor zou sprake zijn van een vertegenwoordiging door geheel Nederland, erkend conform de Wet kinderopvang. Maar zo'n landelijke registratie bestaat helemaal niet.'

Toezicht op de kwaliteit van de bureaus van ViaViela is volgens Brinkmann onmogelijk: 'In deze constructie is de GGD Brabant niet alleen verantwoordelijk voor controle op de vestiging in Laarbeek, maar ook voor toezicht in Enschede, Oldenzaal of op de Waddeneilanden. Welk zicht heeft ViaViela, maar met name de GGD-inspectie, op die door het hele land kriskras verspreide franchisenemers?'

Exploitant

Voor Enschede staat als een paal boven water dat het daar gevestigde bureau een exploitant is van kinderopvang zoals omschreven in de wet, en dat registratie dus verplicht is. 'Of er sprake is van een gastouderbureau wordt bepaald door de feitelijke activiteiten. Deze franchisenemer bemiddelt, begeleidt, administreert, factureert voor eigen rekening en is zelf aansprakelijk', aldus Brinkmann.

Het gastouderbureau van ViaViela in Enschede is 'onder grote bestuurlijke druk' van de gemeente inmiddels geregistreerd, maar daarmee is de kous nog niet af. Enschede overweegt een bestuurlijke boete op te leggen of het bureau aan te geven wegens het plegen van een economisch delict. De andere gemeenten in Twente met een vestiging van ViaViela (Almelo, Haaksbergen, Hengelo) gaan de gastouderbureaus binnen hun grenzen aanschrijven met de mededeling dat registratie verplicht is.

Onttrekken

Roel Masselink, secretaris van branchevereniging BKOV, steunt Enschede in haar zienswijze. 'Het kan niet zo zijn dat je je door franchiseneming onttrekt aan de regels voor kinderopvang.'' Ook volgens de MOgroep Kinderopvang, de andere branchevereniging in de sector, is in dit geval de Wet kinderopvang beslist niet voor meerdere uitleggen vatbaar. 'Gastouderbureaus die als franchisenemer opereren zijn volgens de Wet kinderopvang houders van een gastouderbureau als zij bemiddelen en begeleiding bieden aan vraagouders en gastouders. Het is volstrekt duidelijk dat zij zich moeten laten registreren en dat zij door de gemeentelijke GGD geïnspecteerd moeten worden', aldus Lenny Versteeg, voorzitter MOgroep Kinderopvang. ViaViela is bij de MOgroep Kinderopvang noch bij BKOV aangesloten.

De franchiseformule is in de gastouderopvang niet ongebruikelijk. Gastouders die zich bij bureaus aansluiten, doen dat vaak in een dergelijke overeenkomst, onder meer om belastingtechnische redenen. Voor zover bekend is ViaViela wel de enige organisatie die het gastouderbureau zelf als franchiseonderneming inricht en zo in het hele land vestigingen heeft van bureaus die onder die naam bemiddelen tussen gastouders en gebruikers van kinderopvang.

Als de werkwijze van het Laarbeekse bureau inderdaad in strijd is met de wet, heeft dit mogelijk gevolgen voor de naar schatting twintigduizend gezinnen die gebruikmaken van de diensten van Via Viela. Formeel hebben zij dan geen recht op een vergoeding via de Belastingdienst voor de kinderopvang.

Documentatie

De directie van ViaViela was 'in verband met een intensieve managementtraining' deze week slecht bereikbaar en niet in de gelegenheid inhoudelijk te reageren. In een sms laat directeur Marcel Verkuijlen wel weten over 'bestuurlijke documentatie te beschikken welke vermoedelijk de kwestie in een journalistiek ander daglicht plaatst'. Per mail zegt hij later nog het een 'interessante juridische en bestuurlijke kwestie te vinden'.