Groningen zet Perspectieffonds in bij schuldhulp

De gemeente Groningen start in april met nieuwe vormen van schuldhulpverlening. Een eerdere pilot die succesvol verliep, wordt uitgebreid met onder meer een Perspectieffonds en betere inzet van sociale media. Maar ook over andere vormen van afbetalen wordt nagedacht. ‘Als het maar helpt’, aldus wethouder Mattias Gijsbertsen (GroenLinks).

Blaren
Tussen juni 2015 en december 2016 liep in Groningen een pilot waarbij 20 mensen en gezinnen die diep in de financiële problemen zaten op een nieuwe manier geholpen werden. Het idee erachter was dat het minder belangrijk is dat iemand ‘op de blaren’ moet zitten, maar dat mensen perspectief moeten krijgen. ‘We gaan er nog te veel vanuit dat schulden verwijtbaar zijn en afbetalen het enige juiste is om te doen. Maar als mensen geen perspectief hebben, heeft dat effect op andere gebieden, bijvoorbeeld werk, gezondheid of onderwijs. Ze raken verder in de problemen, hun kinderen worden de dupe. Dat is niet alleen heel treurig, maar kost de maatschappij ook veel meer dan wanneer je schulden sneller kunt wegwerken.’

Reëel
In de pilot werden mensen intensief begeleid en werd meteen gekeken hoe er snel perspectief kon ontstaan. Nog steeds moesten mensen afbetalen, maar ‘op een reële manier’, aldus Gijsbertsen. Er was een intensieve begeleiding en er werden samen met de mensen maatwerkplannen gemaakt. Voor jongeren was er de mogelijkheid op een ‘jongerenkrediet’. Daarbij nam de gemeente (een deel van) de schuld over en trof het een afbetalingsregeling met de jongere. ‘Dan kunnen we als gemeente de voorwaarden stellen en kunnen de jongeren door met hun school’, aldus Gijsbertsen. Een Eurocoach werd ingeschakeld voor de begeleiding. Een aantal mensen dat eigenlijk nog niet in aanmerking kwam voor de wsnp, werd met enige druk en een goed verhaal toch toegelaten ‘waardoor we er eerder bij waren’.

Resultaat

Van de 20 mensen die met de proef meededen, is er na anderhalf jaar bij twee derde een ‘structureel resultaat’. Gijsbertsen spreekt daarbij van een doorbraak. ‘We hebben de vicieuze cirkel doorbroken. Deze mensen zitten in een traject. Ze zijn op weg hun schulden af te betalen en werken tegelijkertijd aan hun toekomst. Bij één derde is die doorbraak er nog niet, maar zijn er wel positieve stappen gezet.’

Presentje

Omdat de gemeente positief is over de pilot, wordt vanaf april een vervolg ingezet. Nieuw daarbij is het Perspectieffonds. Gijsbertsen: ‘We gaan ingewikkelde problematische schulden overnemen en een afbetalingsregeling treffen. Daarnaast bieden perspectief in de vorm van het belonen van goed gedrag. Nu moet je braaf een aantal jaren afbetalen voordat je weer iets op kunt bouwen. Met het perspectieffonds willen we tussenstappen positief waarderen.’ Groningen denkt daarbij aan het geven van een bioscoopbon als iemand zijn administratie op orde heeft weten te krijgen. Maar het kan ook iets anders zijn. De beloning zal ook maatwerk zijn. Niet iedereen is immers blij met hetzelfde presentje. ‘We willen in overleg met de klant kijken wat hem of haar kan motiveren’.

 
Whatsapp

Daarnaast zal vanaf april ook gekeken worden naar nieuwe communicatiekanalen. Zo kan via Whatsapp of Facebook nieuwe groepen bereikt worden om te informeren. En tot slot wil Gijsbertsen onderzoeken of mensen die niet kunnen afbetalen misschien een wederdienst kunnen leveren: afbetalen in natura. Bijvoorbeeld via vrijwilligerswerk of maatschappelijk nuttige klussen. Gijsbertsen: ‘We willen alles onderzoeken wat maar helpen kan. Het is ons echter nog nooit gelukt dit in te zetten, want bedrijven die dit zouden willen, zijn sowieso bereid naar oplossingen te zoeken. En dan komt het meestal eerder al tot een oplossing.’

Kosten
De afgeronde pilot kostte in totaal 121 duizend euro. Dat geld werd onder meer uitgegeven aan de organisatie Goede Gieren die de pilot uitvoerde, aan extra inzet van consulenten en aan het fonds dat de schulden overnam. De vervolgpilot kost 52 duizend euro en voor het perspectieffonds is 25 duizend euro begroot. Maar er zijn ook opbrengsten. Het Groninger college wijst op een onderzoek van lector schulden en incasso Nadja Jungmann waaruit blijkt dat iedere euro die in schuldhulpverlening geïnvesteerd wordt het dubbele oplevert. Uit een analyse die in Groningen zelf is gemaakt blijkt dat door maatwerk te verrichten vaak erg hoge maatschappelijk kosten bespaard zijn, zoals uitkeringskosten, huisuitzetting of maatschappelijke opvang. Soms kon een minnelijke schuldregeling buiten het reguliere proces om worden getroffen door bij het aflosvoorstel aan de schuldeiser uit te leggen dat niet meewerken zowel hemzelf als de maatschappij veel meer geld gaat kosten.

 
Jammer

‘Hoewel we het doen om mensen weer perspectief te geven, is het wel jammer voor de gemeente dat de opbrengsten niet altijd bij de gemeente terechtkomen’, aldus Gijsbertsen. ‘Als we met het overnemen van schulden een huisuitzetting voorkomen, plukt een corporatie daar de vruchten van.’ Kunnen die kosten niet verhaald worden dan? ‘We kunnen in ieder geval ermee aantonen dat je eigenlijk samen die maatschappelijke kosten kunt terugdringen’, vindt Gijsbertsen. Groningen zoekt daarom ook nieuwe manieren van samenwerken met partners als de woningcorporaties. ‘Het overleg voor aanvullende afspraken is er, daar willen we graag mee door.’