Griekse tragedie en het circus van de Jeugdzorg

De wereld zit vol rampen en leed. In Griekse tragedies verzetten de helden zich tevergeefs tegen het noodlot. De burger in onze tijd houdt ook niet van rampen en eist  wat af: protocollen tegen pesten, verklaringen van goed gedrag voor zorgprofessionals, hij eist dat de tent niet wegwaait bij storm en verzekert zich tegen verregende vakanties.

Alles, om rampspoed uit te bannen. Hij eist een volmaakte wereld, aldus prof. Paul Frissen in zijn boek ‘De fatale Staat’. De politiek kan haar burgers onmogelijk in al die eisen tegemoet komen. Als zij dat wel zou kunnen, belanden we in een totalitaire Staat, die voor ons - inwoners - ‘denkt’ en alles voor ons ‘oplost’.

Maar neem de decentralisaties naar gemeenten: de Staat begeleidt dit proces met aankondigingen van toezicht, controle, benchmarks, monitoring. Veel partijen zijn doodsbang dat er ‘verschillen’ ontstaan tussen gemeenten. Het gelijkheidsbeginsel klinkt in de vele debatten op. Er is veel begrijpelijke angst en verzet bij vooral de bestaande belangen. De Staat is evenwel een neutrale institutie die al die verschillen niet kan en moet ‘beheersen’, aldus de prof. De Staat moet niet snuffelen in de nu juist ‘verschillende’ levens van zijn inwoners. De mensheid bestaat uit verschillen, dat maakt ons mens. De decentralisaties dreigen echter te leiden tot een eenheids-overheids-interventiemachine tot achter onze voordeur, ondanks alle woorden over zelfredzaamheid en participatie.

Intussen zijn er afgelopen jaren, buiten overheid en subsidiemachine, van onderop burgerinitiatieven ontstaan op het gebied van (jeugd)zorg, zoals Buurtzorg(Jong), Opvoedpoli en vele anderen in het sociaal domein. De burger kan nu nog zonder overheidsinterventie hiervoor kiezen en doet dat ook in toenemende mate. Tenminste, voorzover deze initiatieven nog bestaan, want velen leggen het loodje omdat zorgverzekeraars geen gevoel voor vernieuwing hebben en ook omdat de ‘markt’ van JeugdGGZ/Jeugdzorg en -AWBZ nog behoorlijk potdicht is.

Recent loodjelegger is een prachtig initiatief van een digitale helpdesk waar jongeren anoniem hun problemen en zorgen kwijt konden. De keuzevrijheid voor de burger blijft wel ergens overeind in bijvoorbeeld de nieuwe Jeugdwet, maar zachtjes en vrijblijvend. Enne, de overheid moet tevoren een beschikking afgeven als een inwoner waagt te kiezen voor andere zorg dan de gemeente voor u had uitgezocht. De Jeugdwet was deze week in de Tweede Kamer, waardoor vaak nog meer regels worden toegevoegd door goedwillende Kamerleden. Een bureaucratisch circus ziet het licht? Een nieuw werkgelegenbeidsproject? Het lijkt wel het noodlot van de jeugdzorg, stof voor een Griekse tragedie. 

Mechtild Rietveld
Meer columns van Mechtild Rietveld leest u hier.