Gratis geld
Veel gemeenten willen experimenteren hoe het met het bijstandsbestand zou gaan als er helemaal geen regels zouden zijn. De Participatiewet staat, ondanks ‘experimenteerruimte’ dit soort experimenten niet toe.
De voorwaarden waaraan iemand moet voldoen om een bijstandsuitkering te krijgen worden strenger. Gemeenten voeren ‘instroombeperkende maatregelen’ uit, controleren of je niet stiekem bijverdient, controleren of je niet stiekem samenwoont, willen een tegenprestatie of willen dat mensen meedoen aan re-integratieprojecten, sollicitatietrainingen en activeringstrajecten. Kortom, het is veel werk voor de gemeente om iemand een bijstandsuitkering te verstrekken en veel werk is duur.
En helpt het? Dat weten we eigenlijk niet zeker. Regelmatig bereiken mij enthousiaste berichten over nieuw ingezet beleid met mooie resultaten. Maar zijn die het gevolg van datzelfde beleid? Op die vraag krijg ik nooit een antwoord. Of hooguit een ‘dat denken wij wel’.
Veel gemeenten willen experimenteren hoe het met het bijstandsbestand zou gaan als er helemaal geen regels zouden zijn. Wat gebeurt er als je de bijverdienste vrij laat, of als je niet meer gaat controleren of mensen wel solliciteren? Er zijn allerlei pilots en plannen bedacht. Universiteiten hebben zich eraan verbonden om de proeven te controleren en te meten.
De Participatiewet staat, ondanks ‘experimenteerruimte’ dit soort experimenten niet toe. Staatssecretaris Klijnsma is niet onwelwillend, maar of het haar gaat lukken een Algemene Maatregel van Bestuur door de Kamer te loodsen die het mogelijk moet maken, is maar zeer de vraag. Coalitiepartner VVD vindt het niets. Want gratis geld, zoals het in de volksmond is gaan heten, heeft een nare bijsmaak. Mensen zouden helemaal niet meer aan het werk willen. Het geld stroomt toch wel binnen. Het is ook oneerlijk ten opzichte van mensen die net boven bijstandsniveau verdienen. ‘Wij geloven er écht niet in’, zei een Kamerlid onlangs tegen mij.
Mij lijkt dat laatste juist een extra reden om die experimenten toe te juichen. Geef het een jaar of twee. En als dan blijkt dat alle bijstandsgerechtigden nog steeds ‘op de bank hangen’, heb je een prachtig – wetenschappelijk onderbouwd – argument om strenge regels te voeren en te handhaven. En mocht onverhoopt blijken dat met minder regels meer of evenveel mensen uitstromen, dan kun je veel geld besparen op alle bovengenoemde tra- en projecten. Waar ben je als tegenstander bang voor? Dat het werkt?
Volgens mij gaat het uitstekend werken en bespaard het een hoop kosten en ergernis.
Kunnen ze tenminste hun aandacht besteden aan de kids, het werk, de buren of stabiel blijven i.p.v. aan byreaucratie, geldzorgen etc.