Verplicht zakgeld en vertrouwenspersoon in gesloten jeugdhulp

Ondanks aansporingen van de Kinderombudsman zijn er gemeenten waar zak- en kleedgeld voor jeugdigen in een jeugdhulpaccommodatie niet geregeld is. Veel jongeren die met een ondertoezichtstelling of een voogdijmaatregel in een instelling verbleven, kregen de vergoeding niet. Daar komt nu een ministeriële regeling voor.

Naar elkaar wijzen

De Kinderombudsman wijst de VNG en de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Veiligheid en Justitie er al jaren op dat gemeenten hun verantwoordelijkheden op het gebied van zak- en kleedgeld nemen en bijsturen als er problemen over zijn. Maar in de praktijk bleken gemeenten, gecertificeerde instellingen (GI’s) en andere zorgaanbieders vaak naar elkaar te wijzen als verantwoordelijke partij. Noodzakelijke benodigdheden als winterkleding of schoolspullen kunnen zonder vergoeding soms niet worden aangeschaft of moeten via fondsen worden aangevraagd.

Vertrouwenspersoon

Een andere uitkomst van de behandeling van de Wet rechtspositie gesloten jeugdhulp is dat jongeren in de gesloten jeugdhulp voortaan standaard een vertrouwenspersoon toegewezen krijgen. Die mag niet worden opgedrongen; de jeugdigen mogen zelf bepalen of ze van diens diensten gebruikmaken. De vertrouwenspersoon heeft onder meer de taak signalen over gebreken in de zorg door te geven aan de met toezicht belaste ambtenaren, als de tekortkomingen inbreuk maken op de rechten van jongeren.

Rapportage

Ieder half jaar moeten ouders en voogden een rapportage krijgen van vrijheidsbeperkende maatregelen waaraan de jongeren onderworpen worden. Voorheen was dat niet verplicht, tenzij het ging om overplaatsing of insluiting. Het hulpverleningsplan van de jongere moet elke twee maanden geëvalueerd worden.

Schadevergoeding

Elke jeugdhulpinstelling heeft een klachtencommissie met onafhankelijke leden. Zij kunnen een uitspraak doen en in sommige gevallen een financiële tegemoetkoming vaststellen. Maar wordt de klacht gegrond verklaard, dan moeten jeugdigen bij de civiele rechter een verzoek indienen. Klachtencommissies kunnen voortaan zelf een schadevergoeding vaststellen.

Opgedoekt

De gesloten jeugdhulp wordt de komende jaren opgedoekt. In 2030 moet het aantal plaatsingen nul bedragen. In de gesloten jeugdhulp komen onder meer jongeren terecht met ernstige opgroei- of opvoedingsproblemen. Of jongeren voor wie opname nodig is om te voorkomen dat ze zich aan noodzakelijke hulp onttrekken.

Onveilig en repressief

Veel jongeren vinden de hulp te repressief, onveilig en weinig liefdevol. In plaats daarvan moeten zij straks hulp krijgen in kleinschalige voorzieningen, of thuis. De hulp komt onder landelijke regie te staan. Tot het zover is, moet de Wet rechtspositie gesloten jeugdhulp de positie van verplicht opgenomen jongeren verbeteren.