Rebellie als wapen

De liefde tussen gemeenten en kabinet is behoorlijk bekoeld. Na talloze brandbrieven van (groepen)gemeenten over tekorten in met name het sociaal domein en de dringende oproep aan het kabinet deze bij te passen, lijkt er een nieuw fase te zijn aangebroken. Die van rebellie. 

Gemeenten wachten niet meer lijdzaam af, maar nemen het heft in eigen handen en schuiven wettelijke regels en verplichtingen aan de kant. Zoals Zwijndrecht, die doelbewust geen sluitende begroting opleverde, als signaal naar het rijk. Ook Borsele deed dat. In de begroting heeft het gemeentebestuur van Zwijndrecht bovendien een vordering van 1,8 miljoen euro opgenomen, onder de post ‘nog te ontvangen van het rijk’. Het rijk perkt de gemeentelijke beleidsvrijheid te ver in om de kosten en baten in balans te brengen, zo vindt Zwijndrecht en neemt preventief toezicht als sanctie voor lief.

Ook Hoogeveen is het beu en gaat de grenzen van de wet opzoeken. Zo zal bij aanvragen voor huishoudelijke ondersteuning een indringend gesprek met inwoners worden gevoerd die het makkelijk zelf kunnen betalen. Zij krijgen de boodschap mee dat ze het zelf moeten regelen. Wettelijk mag dat niet, maar de consulent kan daar wel op sturen, zo stellen de betrokken wethouders.

Assen dreigde de grenzen van de wet te overschrijden. De gemeente weigerde het door alle gemeenten verguisde Wmo-abonnementstarief voor algemene voorzieningen per januari in te voeren. Net zoals Hoogeveen en Zwijndrecht als signaal aan ‘Den Haag’. De gemeente is inmiddels teruggefloten door het rijk, maar de toon is wel gezet.

De frustratie bij gemeenten zit diep. Vrijwel elke gemeente moet fors bezuinigen vanwege tekorten op vooral de jeugdzorg en de Wmo, terwijl het rijk miljarden euro’s overhoudt. Dat valt niet te verkopen aan de burgers, stellen wethouders keer op keer. Het frustreert ze ook dat het rijk dusdanig aan wetgeving van de gedecentraliseerde taken sleutelt, dat de weinige sturingsmogelijkheden die gemeenten al hebben bij het oud vuil gezet kunnen worden. Van het wethouderskabinet werd op dat punt veel verwacht, maar tot nu toe valt het bar tegen.