Haast bij verzachten van energiearmoede

Huishoudens met een laag inkomen kunnen dit jaar rekenen op een toeslag van 200 euro als tegemoetkoming voor de stijgende energieprijzen. De wettelijke regeling daarvoor is nog in behandeling, maar sommige gemeenten willen daar niet op wachten. Inwoners kampen immers nu al met een hogere rekening.

Wetsvoorstel

Vrijdagmiddag stemde de ministerraad in met het wetsvoorstel van minister Carola Schouten (Armoedebeleid, ChristenUnie) waarin de energietoeslag wordt geregeld. Het voorstel wordt nu voor advies naar de Raad van State gestuurd. 'Gemeenten willen deze huishoudens snel kunnen helpen met de tegemoetkoming om te voorkomen dat zij verder in de knel komen', aldus de minister. 'Reden voor mij om zo veel mogelijk vaart te zetten achter dit wetsvoorstel.’

Winter voorbij

Toch gaat het voor sommige gemeenten nog niet snel genoeg. Zo kondigde de gemeente Dalfsen onlangs aan dat de eerste betalingen nu al in gang worden gezet. 'We wachten al twee maanden op een wetswijziging en richtlijnen om de toeslag te kunnen uitbetalen. Zo gaat het wel erg lang duren en straks is de winter alweer voorbij', zegt wethouder Jan Uitslag (welzijn, CDA). 'We hebben daarom besloten zelf de criteria vast te stellen en tot uitbetaling over te gaan voor de groep huishoudens met een minimuminkomen die bij ons bekend is.'

200 miljoen

Dat betekent dat alle inwoners die een bijstandsuitkering hebben of bekend staan als minimahuishouden al begin maart de toeslag kunnen verwachten. De gemeente gaat daarbij uit van de brief die toenmalig staatssecretaris Wiersma in december aan de Tweede Kamer stuurde, waarin 200 miljoen euro wordt toegezegd voor de regeling. 'Wij gaan ervan uit dat dit via de aanstaande meicirculaire formeel wordt bevestigd', aldus de gemeente.

Spelregels

Ook de gemeente Steenwijkerland loopt al op de regeling vooruit. Wethouder Trijn Jongman (Participatie, PvdA): ‘Het rijk komt nog met een uitwerking van de spelregels voor deze toeslag, maar als college hebben we gezegd: we gaan er nú al mee aan de slag en maken het bedrag binnenkort over.'

Vaart

Divosa, de vereniging van gemeentelijk directeuren in het sociaal domein, ziet dat gemeenten vaart willen maken met de energietoeslag. 'Divosa begrijpt de formele route die nodig is voor een regeling als deze', laat een woordvoerder weten, 'maar hoopt dat gemeenten echt snel aan de slag kunnen. Veel inwoners meldden zich de afgelopen maanden namelijk al bij hun gemeente.'

Knop

'Ik begrijp heel goed dat gemeenten hierop vooruitlopen’, zegt Peter Heijkoop, wethouder in Dordrecht (werk en inkomen, CDA) en VNG-bestuurder op het thema sociale zaken. In zijn eigen gemeente heeft hij een aantal inwoners die aangaven de stijgende energierekeningen niet meer te kunnen betalen al via de bijzondere bijstand kunnen helpen. Ook treft hij voorbereidingen voor de generieke regeling. ‘Ik hoop dat alles over twee tot drie weken klaar staat. Als het dan nog te lang duurt met de landelijke regeling, dan geef ik ook een druk op de knop en gaan we eerder uitkeren.'

Voorschieten

Toch kan het nog een maand of twee duren voordat de regeling rond is, verwacht Heijkoop. 'Vandaag gaat minister Schouten met een voorstel naar de ministerraad. Daarna moet het nog langs de Raad van State en de Tweede Kamer', legt hij uit. 'Ik heb in een brief al aangegeven dat wij als gemeenten niet te lang willen wachten. Wij willen ruimte om alvast aan de slag te gaan. Dan kunnen we eventueel de toeslagen ook voorschieten.'

Urgentie

In een interview met Nieuwsuur zei minister Schouten (Armoedebeleid, ChristenUnie) onlangs dat ze de wetswijziging zo snel mogelijk probeert door te voeren. 'Dit gaat niet maanden duren', beloofde ze, hoewel ze geen exacte datum kon noemen. 'Wij voelen de urgentie', voegde ze eraan toe. Heijkoop beaamt dat de minister zich, wat hem betreft, constructief opstelt.

Bestaanszekerheid

Heijkoop heeft er dus vertrouwen in dat de toeslagen binnenkort kunnen worden uitgekeerd. Maar op de lange termijn zal er meer nodig zijn om energiearmoede tegen te gaan, ziet hij ook. 'Het blijft pleisters plakken. Met alle spanningen in Oost-Europa is het niet ondenkbaar dat we langer te maken krijgen met hogere energieprijzen.' Daarom, vindt Heijkoop, moet er structurele oplossing voor het vraagstuk komen. Energiearmoede moet worden aangepakt in samenhang met een bredere versterking van de bestaanszekerheid, een thema waar de wethouder zich al langer over uitspreekt.

Haagse raderen

Op de korte termijn raadt Heijkoop gemeenten aan om in ieder geval de voorbereidingen voor de energietoeslag alvast te treffen. 'Zorg dat alles klaarstaat. Laat je goed informeren. En maak vooral lokaal de afweging. Ik vind niet dat inwoners de dupe moeten zijn van het feit dat de Haagse raderen nou eenmaal niet zo snel lopen als nodig is.'