Gemeenten weigeren deel Jeugdwet uit te voeren

In navolging van Den Haag, Haarlem, Rotterdam en Zandvoort int Amsterdam voorlopig geen ouderbijdrage voor de dagbehandeling van jeugdigen. Hoewel gemeenten via de Jeugdwet hiertoe verplicht zijn, weigeren ze dit onderdeel uit te voeren.

Verantwoordelijk staatssecretaris Van Rijn (Jeugdzorg) gaat hierover in gesprek met gemeentekoepel VNG. Die stelt dat het macrobudget voor gemeenten met ruim 26 miljoen euro moet worden opgehoogd, als wordt besloten de eigen bijdrage uit de wet te schrappen.

Opschorten

Het collegebesluit van Amsterdam blijft in ieder geval van kracht totdat staatssecretaris Van Rijn met zijn aan de Tweede Kamer toegezegde onderzoek komt, laat de woordvoerder van de Amsterdamse wethouder Simone Kukenheim (jeugd) desgevraagd weten. Het onderzoek – waarin wordt gekeken naar de gevolgen en kosteneffectiviteit van de ouderbijdrage − wordt rond de zomer verwacht, aldus Van Rijns woordvoerder. Nu steeds meer gemeenten de inning van de ouderbijdrage opschorten, gaat de staatssecretaris met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) om tafel. Van Rijn wil onder meer weten waar gemeenten tegenaan lopen en hoe ze erin zitten, aldus Van Rijns woordvoerder Ruben van Dorsen. De wens van een deel van de Kamer om de eigen bijdrage helemaal te schrappen, steunt Van Rijn niet.

Zorgmijden

Wethouder Kukenheim vreest dat de inning van de ouderbijdrage tot zorgmijdend gedrag leidt. Ze heeft daarnaast grote moeite met de ingewikkelde procedure en de onredelijkheid van de bijdrage. Er is in de ogen van het Amsterdamse college bovendien sprake van rechtsongelijkheid. Ouders met kinderen met psychische problemen die vijf dagen per week op school zitten of vanwege lichamelijke problemen in een kliniek of ziekenhuis worden geholpen, hoeven niets te betalen. Voor kinderen die vanwege hun (verstandelijke) handicap of ernstige gedragsproblemen een plek in de dagbehandeling of dagbesteding hebben of die kinderen die door psychische problemen op een accommodatie van een ggz-instelling worden behandeld, zijn ouders wel een eigen bijdrage verschuldigd.

Buitenshuis

De Jeugdwet stelt dat voor jeugdhulp een ouderbijdrage moet worden betaald wanneer een kind buiten het eigen gezin wordt verzorgd en opgevoed, of als het kind voor een dagdeel buitenshuis verblijft. Het argument voor heffing van de bijdrage is dat ouders kosten besparen doordat het kind een deel van de dag niet thuis verblijft. Bij het verlenen van jeugdhulp moeten gemeenten informatie verstrekken aan het Centraal Administratie Kantoor (CAK). Dat stelt vervolgens de hoogte van de ouderbijdrage vast, int dat bij de ouders en stort het vervolgens in de gemeentekas. Amsterdam gaat voorlopig bij dagbehandeling geen informatie aan het CAK geven. Hierdoor kan het CAK de bijdrage niet vaststellen en innen.

Emotionele belasting

‘Het moment waarop blijkt dat een kind specialistische hulp nodig heeft, geeft dat ouders een enorme emotionele belasting. De invoering van de ouderbijdrage bij dagbehandeling is daar bovenop een extra financiële belasting’, stelt wethouder Kukenheim. ‘Ouders kunnen dan zorgmijdend verdrag vertonen, omdat zij geen ouderbijdrage willen of kunnen betalen. Daarnaast is de ontstane rechtsongelijkheid een onacceptabel gevolg van de invoering van de bijdrage. En het idee dat ouders minder kosten hebben doordat het kind ergens anders verblijft, blijkt in de praktijk niet te kloppen. We geven hiermee als gemeente een signaal dat we de zorgen van de ouders delen en dat het belang van het kind voorop gaat. We hopen dat de staatssecretaris deze situatie gaat repareren.’

Vraagtekens

‘De ouderbijdrage staat in de wet en de wet moet uitgevoerd worden, maar we snappen dat gemeenten er vraagtekens bij zetten. Het is een lastige situatie’, stelt VNG-woordvoerder Liane ter Maat in een reactie. ‘We zien als VNG de bezwaren van gemeenten en hebben die bij zowel Van Rijn als de Tweede Kamer aangekaart.’ De inning van de ouderbijdrage is te complex en de regelgeving is ingewikkeld door uitzonderingsgronden, die voor een deel door de gemeente en een deel door het CAK moeten worden getoetst.

Groeiend verzet

De VNG weet niet of er meer gemeenten zijn dan de nu bekende vijf die de ouderbijdrage niet (willen) innen. Volgens Jeugdzorg Nederland wordt het onderwerp door gemeenteraden in onder meer Arnhem, Apeldoorn, Eindhoven en Nijmegen geagendeerd.

Macrobudget

Het is nog niet bekend wanneer Van Rijn over de kwestie met de VNG spreekt. Op voorhand stelt de VNG dat, als wordt besloten de eigen bijdrage uit de wet te schrappen, het macrobudget voor gemeenten met ruim 26 miljoen euro moet worden opgehoogd. Dat bedrag is bij decentralisatie ingehouden, stelt de VNG, omdat gemeenten dat bedrag via de ouderbijdragen binnen zouden krijgen.