VNG mist instrumenten voor zorgakkoord

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) mist de benodigde instrumenten om aan de slag te gaan met het Integraal Zorgakkoord (IZA). Dat schrijft de gemeentekoepel in een brief aan de vaste commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De leden van deze Kamercommissie debatteren vandaag over het zorgakkoord.

In het Integraal Zorgakkoord (IZA) staan afspraken over hoe de zorg de komende vier jaar goed, toegankelijk en betaalbaar blijft. In het najaar van 2022 werd het IZA door veel zorgpartijen ondertekend. Denk aan ziekenhuizen, de ggz, huisartsen en de zorgverzekeraars. Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zette haar handtekening onder het IZA. Hiermee tekende de gemeentekoepel voor afspraken ‘die gemeentelijke inzet en verantwoordelijkheid betreffen’, zoals preventie, het opzetten van een regionale preventie-infrastructuur en het verbeteren van de samenwerking tussen de eerstelijnszorg en het sociaal domein.

Grote verwachtingen

Maar dan moet de uitwerking wel voldoen aan een aantal randvoorwaarden, zo stelt de VNG in haar brief. De gemeenten vragen aandacht voor ‘een realistisch perspectief op een duurzaam zorgstelsel’. Vanuit het IZA en tevens het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) komt er veel op lokale overheden af. ‘De verwachtingen van wat in het sociaal domein kan worden opgevangen zijn groot’, stellen de gemeenten. ‘De houdbaarheid van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) staat al onder druk, onder andere als gevolg de vergrijzing. Zorg en ondersteuning zal langer en meer thuis plaatsvinden. Dat vraagt een nadrukkelijke rol van lokale overheden.’

Demissionair kabinet

Vanaf de start van het IZA hamerde de VNG op de ‘noodzakelijke randvoorwaarden’ voor gemeenten. ‘Daar zien wij nog weinig voortgang op’, schrijven de ondertekenaars. ‘Sterker nog, dit demissionair kabinet heeft in het realiseren van het juiste instrumentarium voor gemeenten geen enkele voortgang geboekt.’ De VNG noemt als voorbeelden het Woonplaatsbeginsel Beschermd Wonen, het wetsvoorstel resultaatgericht beschikken, het afschaffen van het abonnementstarief in de Wmo 2015, en de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams). De gemeenten wenden zich tot de Tweede Kamer en verzoekem haar om de bewindspersonen te vragen hoe zij richting het volgende kabinet ervoor gaan zorgen dat de randvoorwaarden voor gemeenten op orde zijn.

Jaren ploeteren

Verder wijst de VNG op de regels in het stelsel die samenwerking bemoeilijken. ‘In het IZA is afgesproken om binnen de kaders van het huidige stelsel naar oplossingen te zoeken. Voor de samenwerking tussen de zorg en het sociaal domein is daar na jaren ploeteren de rek wel uit en zijn andere structurele en passende financieringsvormen nodig om te kunnen vernieuwen en versterken’, is te lezen in de brief. De gemeentekoepel ziet graag dat de bewindspersonen voor het nieuwe kabinet concrete voorstellen voorbereiden om domeinoverstijgende samenwerking mogelijk te maken. Hierbij moet er verder worden gekeken dan de wettelijke kaders van het huidige stelsel.

Health in all policies

Tot slot vraagt de VNG aandacht voor health in all policies. Onderzoeken laten zien dat gezondheidsachterstanden mede het gevolg zijn van achterstanden op andere terreinen. ‘Het verkleinen van gezondheidsverschillen verloopt dus óók via het verkleinen van verschillen in bijvoorbeeld inkomen, onderwijs of sociaal economische status’, licht de gemeentekoepel toe. De inrichting van de leefomgeving, de luchtkwaliteit en het klimaat zijn evengoed van invloed op de gezondheid van mensen. In de ogen van de VNG ligt de oplossing dus in ‘de samenhang tussen al die beleidsterreinen en in principiële keuzes van de regering.’ De gemeenten zijn dan ook benieuwd naar de plannen en adviezen die de bewindspersonen meegeven aan het volgende kabinet.