Gemeenten hanteren bijstandsregels voor toeslagenslachtoffers

Gemeenten hanteren soms bijstandsregels bij het toekennen van hulp aan slachtoffers van de toeslagenaffaire. Gedupeerden die bij de gemeente aankloppen voor hulp, kunnen dan vragen krijgen over hun vermogen of inkomen. Dat druist in tegen het karakter van de ruimhartig bedoelde herstelregeling ‘brede ondersteuning’, die moet bijdragen aan een nieuwe start. ‘Dat is zeker niet de bedoeling’, erkent demissionair staatssecretaris Aukje de Vries (Toeslagen) tegenover onderzoeksjournalistiek platform Pointer.

Sinds de zomer van 2020 helpen gemeenten toeslagenslachtoffers bij het maken van een nieuwe start. Via de regeling ‘brede ondersteuning’, die binnen de Wet hersteloperatie toeslagen valt, krijgen gedupeerden bijvoorbeeld hulp bij het op orde brengen van hun financiën, het zoeken naar een woning of het betalen van een sportschoolabonnement. Het idee achter de regeling is dat gemeenten ruimhartig zijn, om zo het vertrouwen tussen het rijk en de gedupeerden te herstellen.

Ruimhartige karakter

Toch passen sommige gemeenten bijstandsregels toe om te bepalen of een gedupeerde recht heeft op brede ondersteuning. ‘Zo wees de gemeente Schiedam de hulpvraag van gedupeerde Anuska Merhai af omdat zij ‘ervoor kiest om een inkomen te hebben dat onvoldoende is om van rond te komen’. Dat gaat in tegen het ruimhartige karakter van de regeling: voor de inzet van brede ondersteuning gelden namelijk geen vermogens- of inkomensgrenzen’, meldt Pointer. Haar klacht hierover werd na een bezwaarprocedure gegrond verklaard, maar door de strenge behandeling liep het vertrouwen van Merhai in de overheid opnieuw een deuk op.

Laptop

Ook de verschillen tussen gemeenten helpen vaak niet bij het terugwinnen van dit vertrouwen. Lokale overheden mogen van het rijk grotendeels zelf bepalen hoe ze de brede ondersteuning uitvoeren. ‘Zo gebruikt de gemeente Groningen in principe de Nibud-norm (de minimumnorm uit de Participatiewet) als uitgangspunt wanneer zij bijvoorbeeld een laptop vergoeden, terwijl de gemeente Hoeksche Waard de Nibud-norm gebruikelijk ‘keer anderhalf’ vergoedt’, schrijft het onderzoeksjournalistiek platform.

Wantrouwen

Soms zijn de verschillen nog groter: ‘Door het gebrek aan landelijke regels krijg je in de ene gemeente een auto en in de andere gemeente een tweedehands fiets. Dat leidt tot wantrouwen en ongelijkheid’, waarschuwt wethouder Paul Boogaard uit Hoeksche Waard.

Afkeuring

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt gemeenten te adviseren ‘de Nibud-norm te gebruiken als houvast, maar niet als vast uitgangspunt. Gemeenten bepalen vervolgens zelf wat ze vanuit de toekenning van een voorziening redelijk vinden’. Staatssecretaris De Vries (VVD) keurt het gebruik van bijstandsregels door het bevragen van iemands vermogen of inkomen bij de brede ondersteuning af: ‘Het is belangrijk om maatwerk te leveren. Maar dat is niet dezelfde aanpak als bij iemand die een bijstandsuitkering heeft.’