Gemeente moet school consulteren bij verplichte scholing

Voordat gemeenten jongeren verplicht terug naar school sturen, moeten ze in overleg met die school. Zo kan voorkomen worden dat de jongere aan een studie begint waarvan bij aanvang al duidelijk is dat het diploma niet gehaald wordt, maar de student wel met een hoge studieschuld blijft zitten. Dat vindt decaan Alvar van Rijn van de hogeschool NHL in Leeuwarden.

Beleid uitvoeren
Jongeren onder de 27 jaar zonder startkwalificatie die geen baan hebben, krijgen niet zomaar een bijstandsuitkering. Ze moeten terug de schoolbanken in om een diploma te halen en zo hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten, heeft het kabinet bepaald. Gemeenten voeren dat beleid uit, maar sommigen doen dat wel erg rigide, aldus Van Rijn. Daarbij kijken sociale diensten of afdelingen Werk en Inkomen niet naar de situatie van de jongere. Belangrijk detail hierbij is: gemeenten betalen een bijstandsuitkering maar als de jongere studeert wordt de beurs betaald door het rijk.

Zwanger aan studie beginnen
Moeiteloos somt Van Rijn de situaties op waarmee hij en zijncollega’s de afgelopen tijd te maken hebben gehad. Een meisje dat een aantal jaren in de problemen zat en nu docent Frans wil worden. Die studie begint in september maar de gemeente wil dat ze per februari gaat studeren. ’Ze wordt gedwongen een studie te doen, terwijl ze heel gemotiveerd – en gezien haar achtergrond geschikt – is voor de studie Frans.’ Of een alleenstaande moeder van kleine kinderen die door de gemeente verplicht werd te gaan studeren maar het niet gered heeft. ‘Ze heeft nu een negatief bindend studieadvies gekregen en moet dus van school. Maar ze heeft wel een schuld opgebouwd.’ Of een zwangere vrouw die in oktober gaat bevallen maar zich verplicht in moet schrijven voor een studie vanaf september. Van Rijn: ‘Daar viel echt mijn mond van open. Iedereen kan toch zien dat ze niet kan studeren als ze hoogzwanger is en gaat bevallen?’

Kansloos traject
Hij juicht het als decaan toe dat jongeren een opleiding doen en een diploma halen. ‘Maar motivatie is daarbij van doorslaggevend belang. Zonder motivatie red je het niet. Gemeenten zeggen nu tegen jongeren “je moet naar school” maar als ik met zo'n jongere praat en zie dat het een kansloos traject is, zou de gemeente daar naar moeten luisteren. Ze zouden meer naar de persoon moeten kijken dan sec naar de regels. Maatwerk.’ Maar als hij de uitvoerders in zijn gemeente daarom vraagt krijgt hij te horen dat er erkenning is voor de ‘lastige situatie’ maar dat zij slechts de wet uitvoeren.
 

Goedkope oplossing voor gemeente
Van Rijn kent gevallen waarbij mensen zich voor een studie inschrijven, beurs en een volledige lening aanvragen, maar nooit komen opdagen. ‘Als iemand het handig aanpakt, kan hij zeven jaar studiefinanciering krijgen van ongeveer 1000 euro per maand, deels gift en deels lening’, aldus Van Rijn. ’Na zeven jaar heeft-ie geen diploma maar wel een gigantische schuld. Mocht hij nooit aan ’t werk komen, is de schuld voor de landelijke overheid, niet voor de gemeente.  Het is voor de gemeenten dus een redelijk goedkope oplossing.’

VNG
De VNG zegt in een reactie niet te ontkennen dat jongeren richting opleiding of studie gestuurd worden. Maar die taak hebben ze nu eenmaal gekregen van het rijk, meldt de voorlichter. Ze wijst erop dat het kabinet tot doel heeft gesteld dat jongeren alleen in het uiterste geval bijstand krijgen. ‘Dat gemeenten inzetten op scholing klopt, dat ze hoge eisen stellen klopt ook. Die taak hebben gemeenten gekregen. Scholing is nu eenmaal een goede manier om uit de problemen te komen. Maar het is niet zo dat ze jongeren naar een studie duwen zodat dan geen bijstand hoeft te worden uitgekeerd. Want als de jongeren geen diploma halen of diep in de schulden komen, belanden ze toch ook weer bij de gemeente.’

Gemeente
Van Rijn zoekt contact met de gemeente Leeuwarden om te kijken of er voor de moeilijke gevallen een uitzondering mogelijk is. Nu dat bij de uitvoerders niet gelukt is, gaan hij richting de  beleidsmakers. Hij hoopt binnenkort een gesprek met hen hierover te voeren.