Tilburg had chroom-6-drama moeten voorkomen

De gemeente Tilburg, NS-Nedtrain en het Spoorwegmuseum hadden moeten voorkomen dat bijstandsgerechtigden in een re-integratietraject aan de kankerverwekkende stof chroom-6 werden blootgesteld, concludeert een onafhankelijke onderzoeks- en adviescommissie in haar rapport.

Oude treinen afschuren

800 bijstandsgerechtigden zijn tussen 2004 en 2012 mogelijk blootgesteld aan chroom-6 toen zij in het kader van re-integratietraject tROM te werk werden gesteld. Zij moesten oude treinen afschuren, waarvan de verflaag de kankerverwekkende stof bleek te bevatten. Bij weigering volgde korting of beëindiging van de bijstandsuitkering. Ook medewerkers van het re-integratiebedrijf zijn mogelijk blootgesteld, met risico’s op levensbedreigende ziektes tot gevolg.

NS-Nedtrain op de hoogte van risico's

Volgens de onderzoekscommissie heeft dat kunnen gebeuren doordat de gemeente, NS-Nedtrain en het Spoorwegmuseum afweken van de samenwerkingsafspraken en onvoldoende oog voor de veiligheid hadden. De commissie houdt dan ook met name die partijen verantwoordelijk. NS-Nedtrain was ervan op de hoogte dat de oude verflagen chroom-6 bevatten en kende de gezondheidsrisico’s en de veiligheidsvoorschriften, maar deelde die kennis niet met de gemeente. Ook niet nadat NS-Nedtrain medewerkers aan de bel trokken over de ‘levensgrote’ verschillen tussen de werkomstandigheden bij de re-integratiewerkplaats en de naastgelegen loods van NS-Nedtrain. Zo werd er bij tROM gewerkt zonder beschermende kleding, ventilatie of passende adembescherming. ‘Schokkend’, vindt de commissie.

Gemeente tekortgeschoten in zorgplicht

De gemeente Tilburg is tekort geschoten in haar zorgplicht als werkgever door zich niet aan haar eigen Arbowet-voorschriften te houden. Zo liet Tilburg na de samenstelling van het schuurstof te laten onderzoeken. De gemeente heeft ook steken laten vallen door zich nauwelijks direct met het re-integratietraject te bemoeien. Bijstandsgerechtigden werden bij voorbaat geschikt geacht voor het werk aan de treinen. Daarnaast liet de gemeente het management van TROM aan haar lot over, waardoor op de werkplaats een ‘autoritaire’ vorm van leidinggeven en bejegening kon ontstaan, die de commissie ‘onacceptabel’ noemt. Ook externe bureaus en de arbeidsinspectie krijgen ervan langs in het rapport. De risico-inventarisatie en -evaluatie door externen voldeed niet aan kwaliteitsstandaarden, en hoewel de arbeidsinspectie volgens de letter van de wet goed handelde, keek zij niet ‘over de grenzen van meldingen heen.’ Zij had met een ‘bredere blik’ naar de misstanden moeten kijken, aldus de commissie.

Smartengeld en aanvullende tegemoetkoming

De commissie vindt onder meer dat de betrokken partijen hun fouten moeten erkennen en beveelt aan dat ziek geworden slachtoffers en nabestaanden van overleden slachtoffers smartengeld krijgen. Iedereen die op de locatie heeft gewerkt, zou een aanvullende tegemoetkoming moeten krijgen. Om langdurige en slepende rechtszaken te voorkomen, beveelt de commissie ook aan dat er een deskundigenpanel wordt samengesteld dat schadeclaims in verband met inkomensverlies beoordeelt. Eventuele tegemoetkomingen en smartengelden zouden niet in mindering van de bijstandsuitkering worden gebracht, mocht een slachtoffer uitkeringsgerechtigd zijn.

Individuele gezondheidsrisico's moeilijk te achterhalen

De mate van de gezondheidsrisico's die individuele deelnemers en begeleiders van het traject precies lopen, is volgens de commissie moeilijk te achterhalen omdat de dagelijkse werkzaamheden ter plekke werden verdeeld en niet werden geregistreerd. De hoogste risico's gelden voor de deelnemers en de begeleiders die actief aan de renovatie van de treinen hebben gewerkt of die werkzaamheden hebben voorgedaan. De kans dat blootstelling aan chroom-6 gerelateerde ziektes heeft veroorzaakt, is volgens het RIVM afhankelijk van de frequentie en duur van de blootstelling.

Weterings: 'harde conclusie'

Burgemeester Theo Weterings, die het advies van de onderzoekcommissie in ontvangst nam, richtte zich in de eerste plaats tot de slachtoffers: 'Uw geduld is enorm op de proef gesteld. Vandaag ligt er een grondig rapport met een deskundig advies. Het is goed dat het rapport er eindelijk ligt en dat er een oplossing komt. Dat we samen vooruit gaan kijken.' Weterings zei diep geraakt te zijn door de woorden van de commissie. 'Ze komen hard binnen. Er klinkt leed en veel verdriet in door. De bewoordingen liegen er niet om. Vooral dat de gemeente haar zorgplicht heeft verzaakt, is een harde conclusie. Het is mij, het college en de gemeenteraad ernst.'

Woensdag voorstel regeling

De aard en omvang van het rapport en advies vragen volgens Weterings om een zorgvuldige en transparante afweging. 'Het college en de raad willen zo snel mogelijk duidelijkheid geven aan de betrokkenen. Eén ding is duidelijk: er is van alles misgegaan. Het gepresenteerde beeld is heftig. We kunnen de klok niet terugdraaien. Wel kunnen wij zo snel mogelijk met de andere partijen met een voorstel komen.' Weterings zegde toe dat er volgende week woensdag een voorstel wordt gedaan voor een regeling. Tot slot bood de Tilburgse burgemeester de slachtoffers excuses aan voor wat er op de werkvloer bij tROM is gebeurd. 'Het raakt u en ons. Het had niet zo mogen gebeuren.'