Geen melkertbaan. Maar wel ‘iets’

Klijnsma concludeerde recent dat permanente subsidiëring voor sommige mensen nodig blijft. ‘Er is een kleine groep die, als je niks regelt, gewoon aan hun lot worden overgelaten’, meent ook Henk Kool, de Haagse wethouder Sociale Zaken. ‘Nu hebben we de leerwerkbanen of participatiebanen waarbij mensen tijdelijk werken voor hun uitkering. Maar na 2 jaar houdt dat op. Er zijn mensen die daarna geen gewone baan zullen vinden. Die mensen weer terug in de uitkering zetten als ze net 2 jaar goed bezig zijn - dat kun je niet maken. Maar een alternatief is er nu nog niet.’

Een terugkeer van de melkertbanen of de opvolger daarvan, de Instroom/Doorstroombanen, waar mensen voor lange periode een gesubsidieerde baan hebben, ziet Kool niet zitten. ‘Je moet iets verzinnen waarbij je die mensen lange tijd actief houdt, maar tegelijk moet je ook af en toe de thermometer erin steken en kijken of die ondersteuning nog nodig is. Want in de praktijk blijkt dat ook bij deze mensen wel veel vooruitgang is te boeken.’

Kool voelt er zelf veel voor om voor deze groep loondispensatie in te zetten. Bepaald wordt dan hoeveel arbeidswaarde iemand heeft. Is iemand voor de helft arbeidsproductief, dan betaalt de werkgever alleen dat deel. De rest moet van het salaris wordt dan met subsidie aangevuld. In de sociale werkvoorziening starten experimenten hiermee. Het is de bedoeling dat bijstandsgerechtigden ook voor deze regeling in aanmerking komen.

Kools Amsterdamse collega Freek Ossel ziet hierin mogelijkheden. ‘Loondispensatie kan heel interessant zijn. Een andere mogelijkheid is het verruimen van de duur van participatiebanen, langer dan de huidige periode van 2 jaar. Dan moet je op een zeker moment wel een soort evaluatie inbouwt. Ik pleit ervoor om eerst een analyse te maken over welke groep we precies praten en hoeveel hebben we er voor over hebben om deze mensen aan het werk te houden. Daarna komt de precieze invulling.’

Afbouwen

Marka Spit, wethouder in Utrecht: ‘Het zal me erg benieuwen met welke uitwerking de staatssecretaris gaat komen.’ Amsterdam en Den Haag bouwen de ID-banen nog af, maar in Utrecht zijn ze al verdwenen. De participatiebanen zijn nog de enige mogelijkheden voor langdurig werklozen om aan het werk te gaan. Dat wil niet zeggen dat Spit de behoefte niet ziet.

‘Maar als gemeente zelf de ID-banen overeind houden, dat gaat niet. Het is duur. Het budget heet reïntegratiebudget en is dus bedoeld voor tijdelijk trajecten.’ Een oplossing heeft Spit niet meteen. ‘Maar wat je ook doet, je moet heel goed afperken wie voor zo’n regeling in aanmerking komt.’

Veel geprobeerd

In het verleden is herhaaldelijk een regeling in het leven geroepen voor mensen in de bijstand met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, maar die niet in de sociale werkvoorziening horen. Een overzicht:

• JWG (Jeugdwerkgarantie) en Banenpool: werk bij gemeenten en welzijnsinstellingen niet door reguliere werknemers uitgevoerd. Uitstroom was geen doel, later werd erop aangedrongen mensen toch naar regulier werk te leiden. (begin jaren negentig)

   

• SPAK/VLW: oftewel afdrachtvermindering lage lonen en de afdrachtvermindering langdurig werklozen. Beide regelingen gaven werkgevers een korting op de afdracht van loonbelasting en premies van ongeveer 4000 euro. (eind jaren negentig)

   

• Melkert I banen: gericht op werk bieden bij gemeentelijke en gesubsidieerde instellingen. Deze banen hadden wel tot doel mensen binnen 2 jaar uit te laten stromen naar regulier werk. (eind jaren negentig)

   

• Melkert 2 banen: gesubsidieerde arbeidsplaatsen bij reguliere werkgevers, gericht op uitstroom na 2 jaar. Groot probleem was dat de subsidie gebonden was aan de werkplek en niet aan de persoon. Veel mensen konden na 2 jaar vertrekken, waarna hun plek door een nieuwe Melketier werd opgevuld.

   

• ID-banen: oftewel instroom-doorstroombanen. Deze banen waren gericht op doorstroom, maar daar kwam in de praktijk weinig van terecht. Nog altijd gaat een kwart van het gemeentelijk reïntegratiebudget aan deze banen op. (sinds 1999)

   

• Participatiebaan: soort werkervaringsplaats. Geen arbeidscontract, met behoud van uitkering ervaring opdoen. (sinds 2007)