Geef zorg écht terug aan de mensen

Gemeenten kunnen dat mogelijk maken door te investeren in mantelzorg en vrijwilligerszorg en daarbij ook goed te kijken naar wat mantelzorgers zelf nodig hebben aan ondersteuning. Het laatste wat gemeenten moeten doen is het domein van informele zorg dichttimmeren met belemmerende regels, richtlijnen en protocollen. Daaruit spreekt een onterecht wantrouwen richting de eigen burgers, alsof zij niet voor elkaar willen zorgen. Dat willen ze wél, maar wel op hún manier.

Boemerang 

Waarom ik hier zo op hamer? Omdat ik ervan overtuigd ben dat de zorg voor mantelzorgers als een boemerang bij de gemeenten terugkomt als zij geen moeite hebben gedaan de mantelzorgers in een  vroeg stadium goed in het vizier te krijgen. Alles wat je aan de voordeur investeert en regelt, verdien je aan de achterdeur terug. Want als je mantelzorgers overslaat, krijgt overbelasting eerder een kans en kloppen ze alsnog voor (zwaardere) ondersteuning bij de gemeente aan.

Dus nodig de mantelzorger direct uit voor het ‘keukentafelgesprek’ en niet alleen om te horen wat die mantelzorger allemaal kan bijdragen aan de zorg, maar vraag ook wat die daarbij zelf aan ondersteuning nodig heeft. Ik ben niet blij met de volgtijdelijkheid die in de beleidsdiscussies vaak wordt gehanteerd: eerst kijken wat cliënt zelf kan, als dat onvoldoende is mantelzorgers en vrijwilligers betrekken en pas formele zorg inzetten als het water die informele zorgers aan de lippen staat. Een vroegtijdige mix van informele én formele zorg, in goed onderling samenspel, moet vanaf het begin mogelijk zijn.

Gemeentelijke kaartenbak

Het gaat om maatwerk. Maar laten we ook daarin niet naar de verkeerde kant doorslaan. In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel staat dat zorgvrager bij een aanvraag voor een ‘maatwerkvoorziening’ de gemeente actief moet informeren over personen in zijn sociale netwerk en wat zij bij de maatschappelijke ondersteuning voor hem zouden kunnen betekenen. Het gaat zelfs nog verder: ze zouden de gegevens van deze personen aan de gemeente moeten geven.

Mezzo verzet zich hiertegen. Het strookt niet met het principe van eigen regie en tast de privacy van zorgvrager en mantelzorger aan. Maar bovenal zal deze plicht om het sociale netwerk bij de gemeente ‘aan te geven’ een averechts effect hebben op het daadwerkelijk bereiken en inzetten van dat sociale netwerk. De zorgvrager zal zich bezwaard voelen om namen en rugnummers te noemen als hij weet dat hij zijn sociale netwerk daarmee als het ware overlevert aan de gemeentelijke kaartenbak.

Liesbeth Hoogendijk 
Meer columns van Liesbeth Hoogendijk leest u hier.