Fryske Marren haalt bezem door bijstandsbestand

De gemeente Fryske Marren is erin geslaagd om het bijstandsbestand in één jaar met zo’n 8 procent in te laten krimpen. Met de aanpak ‘Scherp aan de Poort’ is de aanvraagprocedure zowel aangescherpt als gestroomlijnd en wordt direct ingezet op re-integratie van uitkeringsgerechtigden.

Standaard akkoord

De in oktober 2017 begonnen aanpak heeft er - mede dankzij de florerende economie – voor gezorgd dat het aantal bijstandsgerechtigden in de drie na grootste Friese gemeente procentueel twee keer zo snel daalde dan het landelijk gemiddelde. Tussen februari 2017 en nu is er zelfs sprake van een daling van rond de twintig procent. ‘Voordat we met Scherp aan de Poort begonnen, gingen wij als gemeente standaard akkoord met een aanvraag voordat alle gegevens van de aanvrager bij ons bekend waren’, legt wethouder Janny Schouwerwou (participatiebeleid en sociale zaken, CDA) uit. ‘Steeds vaker bleek echter dat de papieren van aanvragers niet in orde of niet compleet waren. Bij het compleet maken bleek vaak toch sprake te zijn van enige vorm van inkomen of een bepaalde vorm van samenwonen. Het terugvorderen van de uitkering was voor de gemeente vervolgens arbeidsintensief en leidde bij betrokkenen wel eens tot schrijnende situaties. De instroom was groter dan de uitstroom waardoor er écht iets moest veranderen.’

Veel aanvragers haken af

Inmiddels gaat de gemeente niet meer standaard akkoord met een bijstandsaanvraag en krijgen aanvragers een periode van twee weken om de papierwinkel compleet te maken. Lukt dat niet, dan wordt de aanvraag niet in behandeling genomen. ‘Wij hebben gemerkt dat sinds we dat beleid hebben ingevoerd, veel aanvragers in dat stadium afhaken. Bijvoorbeeld omdat ze geen recht blijken te hebben op bijstand of toch werk vinden. Waarom die mensen precies afhaken weten we eigenlijk niet goed, en willen we ook laten onderzoeken’, aldus wethouder Schouwerwou. Op de vraag of laaggeletterden of mensen met een licht verstandelijke beperking op die manier aan hun lot worden overgelaten, laat Schouwerwou weten dat bij het geringste vermoeden dat er zoiets speelt, het sociale wijkteam of een inkomensconsulent wordt ingeschakeld voor formulierenhulp. Ook heeft Fryske Marren het bijstandsaanvraagformulier, dat in het verleden maar liefst 70 vragen telde, ingeperkt naar slechts 15 vragen. ‘Wat overbodig is, hebben we weggehaald’, aldus Schouwerwou. ‘Daarnaast is het taalgebruik flink vereenvoudigd. Dat was ook echt nodig. Toen ik het oude formulier zelf las, snapte ik soms ook niet goed wat er precies bedoeld of gevraagd werd.’

Direct re-integratie

Het laatste belangrijke onderdeel van de aanpak ‘Scherp aan de Poort’ is dat er direct op re-integratie wordt ingezet. Schouwerwou: ‘Zodra een aanvraag is goedgekeurd, wordt iemand aangemeld bij ons re-integratiebedrijf aangemeld. Mocht er aan de problematiek van die persoon ook een zorgcomponent zitten, melden we die persoon aan bij een onderdeel waar mensen die niet arbeidsfit zijn worden geholpen. We vinden dit belangrijk omdat de meesten die bijstand aanvragen al een tijdje een Ww-uitkering hebben gehad en dus ook al een afstandje tot de arbeidsmarkt hebben opgebouwd.’

Granieten bestand

Op de vraag of de wethouder nog een verdere afname van het aantal bijstandsgerechtigden in haar gemeente verwacht, heeft zij niet direct een antwoord. ‘Ik neig voorzichtig te zeggen dat we de bodem hebben bereikt en inmiddels bij het granieten bestand van heel lastig bemiddelbare bijstandsgerechtigden zijn. Voor deze groep hebben we inmiddels ook wat extra ruimte bij het re-integratiebedrijf bedongen. Met ‘Scherp aan de Poort’ hebben we natuurlijk vooral de nieuwe, makkelijk bemiddelbare groep bijstandsgerechtigden aan het werk gekregen. Het granieten bestand is écht onze volgende prioriteit. Daarbij willen we vooral op omscholing gaan inzetten. Zolang de economie goed blijft draaien is er bijvoorbeeld in de bouw nog veel werk. De arbeidstoeleiding voor statushouders die in onze gemeente wonen is ook een grote uitdaging. Om te voorkomen dat zij langdurig bijstandsafhankelijk worden, willen we hen gaan koppelen op de werkvloer zodat zij in die context de taal leren en daardoor makkelijker aan het werk komen.’