Enkele reis Europa

Jaarlijks wagen naar schatting 35 tot 70 duizend Afrikanen de barre reis over land en zee. Ongeveer 1 procent overleeft het avontuur niet. Wie er wel in slaagt het vasteland te bereiken en uit handen van de douane en politie te blijven, bouwt ergens in Europa als ‘illegaal’ een weinig benijdenswaardig bestaan op.

Eigenlijk is dat het enige wat we weten van illegale immigranten: dat ze onderweg grote risico’s lopen en dat ze in het land van aankomst vrijwel zonder uitzondering een zwaar leven leiden. Maar om wie gaat het eigenlijk en hoe verloopt die reis van Afrika naar Europa precies? Afrika-correspondent van de Volkskrant, Kees Broere, en fotograaf Sven Torfinn gingen in de Ghanese hoofdstad Accra op zoek naar Europa-reizigers en trokken samen met hen dwars door de Sahara naar Noord-Afrika.

Het zijn niet de allerarmsten die Ghana, Nigeria, Liberia of een ander West-Afrikaanse land verruilen voor een bestaan van illegale migrant in Europa. De reizigers moeten immers hoge bedragen neertellen voor de etappes die ze over land en over zee afleggen. De migratiemaffia laat geen gelegenheid onbenut om hen tot op het bot uit te kleden.

In Noord-Afrika, vlak voor de overtocht naar Spanje, werd Broere en Torfinn de pas afgesneden door zes Marokkaanse en Nigeriaanse mannen, bewapend met stokken en lange messen. Ze mogen van geluk spreken dat ze het er levend vanaf hebben gebracht. De migratiemaffia, die grof geld verdient aan illegalen, ook in Europa, heeft geen enkel belang bij pottenkijkers.

Het strenge Europese beleid van isoleren en zo mogelijk uitzetten leidt er niet toe dat illegalen wegblijven. Het drijft illegalen ook niet de criminaliteit in, zoals velen denken, want ze zijn veel te bang dat ze in handen van de politie vallen en hun lange, kostbare reis voor niets is geweest. Het restrictieve beleid van veel EU-landen maakt vooral dat illegalen nóg afhankelijker worden van de migratiemaffia dan ze al waren en nóg hogere tarieven moeten betalen voor de overtocht en valse paspoorten en verblijfsvergunningen.

Ondertussen wil Europa niet echt dat ze wegblijven, want hele sectoren – groenten en fruit, de bouw, huishoudelijk werk – zouden het knap moeilijk krijgen als de toestroom van illegalen werkelijk tot stilstand zou komen. En Afrikaanse landen drijven op de overboekingen van migranten, legaal en illegaal.

Kees Broere weet de oplossing ook niet. Maar Van Accra naar Amsterdam dwingt de lezer wel om nog eens te overdenken wat we nu eigenlijk tegen illegalen hebben. Want het gaat in wezen om hardwerkende mensen die hier tegen schandalig lage lonen werk verrichten dat niemand anders wil doen.

Kees Broere, Van Accra naar Amsterdam. Afrikaanse migranten op weg naar Europa, de Volkskrant/Meulenhoff, Amsterdam, 2010, ISBN 978 90 290 8595 3, 223 pag., € 19,95.