Aanpak wapenbezit jongeren vergt lokale samenwerking

Het wapenbezit onder jongeren groeit gestaag. Een bezorgde jongerenwerker deed afgelopen week een oproep aan andere jongerenwerkers om gezamenlijk op te komen tegen wapenbezit. Zij kunnen een grote bijdrage leveren, maar dat alleen is niet genoeg, vindt het Nederlands Jeugdinstituut (NJi). ‘Ook op lokaal niveau moet worden samengewerkt om wapenbezit onder jongeren tegen te gaan.’

Oproep jongerenwerkers
Bij geweld op straat trekken jongeren steeds sneller een mes. Daardoor ontstaat een angstcultuur wat weer leidt tot meer wapenbezit. Deze analyse maakte Dimitri van den Berg, jongerenwerker in een aantal Noord-Hollandse dorpen afgelopen week bij de NOS. Zijn oproep aan jongerenwerkers om gezamenlijk op te komen tegen wapenbezit er met hen over in gesprek te gaan kreeg meteen veel navolging. Jongerenwerkers uit meer dan zestig gemeenten door het hele land sloten zich er bij aan.

Toenemend geweld
Het aantal minderjarigen dat verdacht wordt van betrokkenheid bij een steekincident is de laatste jaren verdubbeld, blijkt uit cijfers van de Nationale Politie. En ook in de groep tussen 18 en 24 jaar is een flinke toename te zien: van 390 in 2017 naar 500 in 2019. Wat betreft het aantal slachtoffers in deze leeftijdsgroepen is dezelfde trend waarneembaar. Drillrap wordt vaak genoemd als een oorzaak van het toenemend geweld. In drillrapvideo’s zwaaien rappers inderdaad met messen en dagen zij groepen uit andere wijken uit. Begin augustus werd een 19-jarige aanhanger van een Rotterdamse drillrapgroep in Scheveningen doodgestoken door leden van een groep uit Amsterdam. Een jaar geleden werd een drillrapper in Amsterdam doodgestoken.

'Signaal jongerenwerkers serieus nemen'
‘Jongerenwerkers hebben vaak een goed gevoel van wat er speelt onder jongeren', reageert Rutger Hageraats, directeur bij het Nederlands Jeugdinstituut, tegenover Binnenlands Bestuur op de oproep van de bezorgde jongerenwerker. ‘Deze oproep onder jongerenwerkers toont weer aan dat zij een belangrijke signalerende functie hebben. Dat jongerenwerkers bezorgd zijn, moeten we dan ook zeker serieus nemen.’

'Wapen dragen lijkt ritueel te worden'

Wapenbezit van jongeren lijkt volgens Hageraats een brede maatschappelijke ontwikkeling. ‘Het gaat om complexe groepsdynamische processen onder jongeren, die niet te verklaren zijn door één oorzaak. Het dragen van een wapen lijkt een ritueel te worden: je hoort er pas bij als je ook een wapen in je bezit hebt. Zo ontstaat er een subcultuur, de gedragsnormen in de groep worden ‘de eigen werkelijkheid’. Social media heeft hier mogelijk invloed op. Peers en rolmodellen gebruiken wapens in foto’s en video’s, waardoor het dragen van wapens mogelijk een statusverhogende werking heeft op sommige jongeren.’

Enkel straffen 'niet de oplossing'

Gemeenten, onderwijs, jeugdhulp en de veiligheidssector moeten hier gezamenlijk een oplossing voor leren vinden, aldus Hageraats. ‘Enkel straffen lijkt niet de oplossing. In groepen kan dit juist statusverhogend werken.’ Als we deze ontwikkeling willen tegengaan, moeten we ons eerst goed verdiepen in het gedrag van de jongeren en de groepsdynamiek, legt hij uit. Begrijpen waarom ze dit doen. ‘En dan samen met jongeren zoeken naar passende veranderstrategieën op het gebied van preventie, talentontwikkeling en toekomstperspectief. Het is goed dat jongerenwerkers zich hier hard voor maken, ze kunnen zeker een grote bijdrage leveren. Het is alleen niet genoeg. Op lokaal niveau moet worden samengewerkt om wapenbezit onder jongeren tegen te gaan.’