Eindhoven breekt met routine cultuursubsidies

Grote financiële problemen bij de schouwburg, gedoe over nieuwbouwplannen van cultureel centrum Futura Plaza en popcentrum De Effenaar: Cultuur is een pittig dossier in Eindhoven. Al jaren. Twee voorgangers van de huidige wethouder zijn er over gesneuveld. Het cultuurbeleid moet dus totaal anders, vond Marriët Mittendorff (CDA) toen ze in 2005 de portefeuille overnam van haar opgestapte collega. Ze sprak uitgebreid met alle culturele instellingen in de stad en schreef een nieuw plan: Cultuur Totaal.

Mittendorff staat een trendbreuk voor ogen. Ze gaat niet meer uit van vierjaarlijkse plannen die gekoppeld zijn aan financiën. Mittendorff zet in op een cultuurbeleid dat gericht is op ontwikkeling. ‘Cultuurplannen brengen instellingen meer in een isolement dan goed voor ze is. Het keurslijf van cultuurplannen is de dood in de pot voor ontwikkeling en creativiteit.’ In Cultuur Totaal worden individuele afspraken gemaakt over de doelstellingen met elke gesubsidieerde instelling. Ze worden hierop daadwerkelijk afgerekend, zegt Mittendorff. ‘Dat betekent dat een aantal van hen zal verdwijnen. Nu is het zo dat veel instellingen op gewoonte geld krijgen en dat is niet goed voor de kwaliteit.’

De nota is geen bezuiniging, zegt de wethouder. Het budget voor cultuur (ruim 22 miljoen euro) blijft vooralsnog gehandhaafd. Mittendorff wil verder dat de cultuursector veel meer dan nu het geval is over de eigen schutting heenkijkt. ‘Cultuur moet een verbinding aangaan met andere domeinen in de stad. Met ruimtelijke ontwikkeling, met economie, met onderwijs en met het sociaal beleid.’ Mittendorff vindt dat cultuur niet iets zou moeten zijn voor een kleine elite. ‘Cultuur is van ons allemaal. Dat betekent overigens niet dat het gematigd moet zijn. We gaan uit van topkwaliteit.’ Als voorbeeld noemt ze het Van Abbemuseum dat zijn focus niet alleen richt op internationale tentoonstellingen, maar juist ook de dialoog aangaat met de inwoners van Eindhoven.

Gemor

Op 26 augustus vergadert de raadscommissie Cultuur over het plan. Wildrik Burema (PvdA) noemt het een ‘goed plan dat wij zeker niet willen afschieten’. Toch voorspelt hij gemor. ‘Wij willen eerst een oplossing voor de bestaande problemen. Het is natuurlijk leuk en aardig om nieuw cultuurbeleid te maken, om reukvlaggetjes te plaatsen, maar los éérst de knelpunten op die er zijn. Zo gaat het al jaren in Eindhoven. Er worden prachtige dingen bedacht, maar de financiële problemen worden steeds maar vooruit geschoven.’

Ook Ans Heesterbeek, fractievoorzitter van de SP, wil éérst de bestaande problemen oplossen. Toch ziet ze kansen voor Cultuur Totaal. ‘Het is ambiteus. Het goede eraan is dat er schotten worden afgebroken. De grondgedachte van het plan is dus prima, maar het botst nu met de actualiteit.’ Wel is ze benieuwd naar het effect van de ‘afrekening’. ‘Daar hebben we moeite mee.

Stel dat de schouwburg zijn doelstelling niet haalt, wat dan? Moet je dan als Eindhoven zeggen: stop er maar mee?’ Namens oppositiepartij VVD zegt Monique List dat het ‘een vrij globaal stuk is’. ‘Het is breed geformuleerd. Zo ruim dat nog lang niet duidelijk is hoe het uiteindelijke beleid vorm gaat krijgen. Veel staat of valt bij de uitwerking’, stelt List. Op zich vindt ze de verbindingen die worden gelegd met andere domeinen uitstekend, maar er schuilt ook een gevaar in dat kunst te veel gestuurd wordt door de politiek.

Vanuit culturele instellingen in de stad klinken hoopvolle geluiden. Zakelijk leider Gerard Thonen van het Zuidelijk Toneel: ‘Wij staan er buitengewoon positief tegenover. Het is goed om permanent met elkaar in gesprek te blijven in plaats van een vierjaarlijkse toetsing. We vinden de dialoog tussen politiek en cultuur uitermate belangrijk. Die betrokkenheid van de politiek werkt positief. Ik loop al heel wat jaartjes mee in het culturele leven en je ziet dat veel gemeenten nauwelijks iets doen aan cultuurbeleid. Dat ze nonchalant achterover hangen, niet geïnteresseerd zijn. Gelukkig is dat hier niet het geval.’ Directeur Angelique Spaninks van MU, al tien jaar een energiek podium voor hedendaagse kunst, vindt het een ‘verfrissend plan’. ‘Het heeft veel in zich om tot vernieuwing te komen. Het stimuleert de cultuursector om raakvlakken te zoeken met de openbare ruimte, onderwijs, de economie van de stad. Kunst staat niet op een eiland.’

Directeur Charles Esche van het Van Abbemuseum vindt het uitgangspunt van het nieuwe beleid ‘interessant en veelbelovend’. ‘De belangrijkste factor voor succes is de uitwerking van het nieuwe beleid. Wat zijn de toekomstige parameters? Laat het beleidskader genoeg ruimte voor het onoverzichtelijke, het experiment en voor talentontwikkeling die nodig zijn voor een gunstige ontwikkeling van kunst en cultuur? Juist als het nieuwe beleid zich openstelt voor het onvoorspelbare en niet meetbare deel van kunst en cultuur wordt dit mede bepalend voor de ontwikkeling van een succesvol en creatief kunstklimaat in Eindhoven.’