Dubbele kluif

In rap tempo wordt de verzorgingsstaat uitgekleed. Het mes wordt onder meer gezet in de Algemene wet bijzondere ziektekosten (Awbz). Zorg en ondersteuning die tot voor kort als vanzelfsprekend werd geboden, moet voortaan door vrienden, familie en buren worden geleverd. Als dat echt niet lukt, kan een beroep op de gemeente worden gedaan, via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Gemeenten hebben echter een redelijke mate van beleidsvrijheid om zorg en ondersteuning te bieden. De ene gemeente kan en zal in de praktijk, en zeker na 2015 – als delen van de Awbz naar gemeenten worden overgeheveld −, een heel ander aanbod en voorzieningenniveau hebben dan de andere gemeente. Een bewustwordingscampagne is hard nodig.

Veel is al gezegd over de mogelijk- en onmogelijkheden van mantelzorg. De mantelzorgdiscussie laaide recent nog op bij de lancering van de emancipatienota van staatssecretaris Bussemaker, waarin zij vrouwen oproept tot economische zelfstandigheid. Naast lof viel haar ook kritiek ten deel. Een van de kritiekpunten betreft de tegenstrijdige boodschap van dit kabinet. De ene staatssecretaris roept op tot meer mantelzorg, terwijl een andere  vrouwen juist naar betaalde banen dirigeert waardoor er minder tijd overblijft om mantelzorg te verlenen. Naar wie moeten we nu luisteren, fulmineerden de criticasters.

Over de gevolgen van de hervorming van de verzorgingsstaat moeten burgers goed en eerlijk worden geïnformeerd, benadrukte de Raad van State in zijn beschouwing over interbestuurlijke verhoudingen. Dat is volgens de Raad een taak van alle overheden, niet alleen van gemeenten. 

De Raad heeft helemaal gelijk. Dat zo’n campagne nodig is, werd onlangs zichtbaar op een voorlichtingsbijeenkomst voor patiënten die een nieuwe heup krijgen. Het ‘leven na de operatie’−  de revalidatie thuis − was een van de onderdelen. Poetshulp moet zelf worden geregeld en betaald, thuiszorg alleen indien echt nodig en is niet alleen inkomensafhankelijk, maar ook afhankelijk van de gemeente waarin de patiënt woont, krukken moeten worden gehuurd of gekocht en verbandmiddelen zelf aangeschaft. Het commentaar (lees: verontwaardiging en onbegrip) was niet van de lucht. De vanzelfsprekendheid dat ‘de staat’ alles regelt betaalt, is voorgoed voorbij, maar het besef, laat staan begrip, is er nog lang niet.

Breng het een tachtigjarige met een klein pensioentje maar eens aan het verstand zelf voor eigen verbandmiddelen te moeten betalen, terwijl het rijk miljoenen heeft laten weglekken door zorgtoeslagen uit te keren aan mensen die daar geen recht op hebben, er sprake is verspilling in de zorg en maar niet wordt doorgepakt bij (te  hoge) salarissen van specialisten.

Daar valt moeilijk tegenop te folderen. De boodschap van de campagne luistert daarom erg nauw.