Participatiewet is mislukt
De doelstellingen van de Participatiewet zijn niet behaald. Ook is geen sprake van één regeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in zijn dinsdag verschenen ‘Eindevaluatie van de Participatiewet’.
De invoering van de Participatiewet heeft nauwelijks geleid tot verhoging van de baankansen, terwijl dat wel met de wet werd beoogd. Voor de 440.000 bijstandsgerechtigden heeft de wet amper een verschil gemaakt. Voor mensen die het recht verloren op toegang tot de sociale werkvoorziening daalde de kans op werk. Voor jonggehandicapten met arbeidsvermogen stegen weliswaar de baankansen, maar hun inkomenspositie is verslechterd. Van één regeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt is geen sprake.
Onvoldoende prikkels
Dit ontluisterende beeld schetst het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) over de ‘opbrengsten’ van de in 2015 ingevoerde Participatiewet. Het huidige stelsel bevat onvoldoende handvatten, prikkels en garanties om de meest kwetsbare groepen kansen te bieden die met de invoering van de wet werden beoogd. De doelstellingen van de wet zijn niet behaald.
Opstartproblemen
De tegenvallende resultaten zijn onder meer te wijten aan opstartproblemen bij de gemeenten, stelt het SCP in zijn dinsdag verschenen ‘Eindevaluatie van de Participatiewet’. ‘Gemeenten moesten wennen aan hun nieuwe taak en een nieuwe doelgroep’, stelt het SCP. Daarnaast blijken aannames in de wet niet te kloppen met de praktijk. Het uitgangspunt van de Participatiewet was de gedachte dat mensen die een uitkering ontvangen betaald werk kunnen en willen verrichten, mits dat onder de juiste omstandigheden gebeurt, brengt het SCP in herinnering. Niet iedereen is echter in staat om te werken. In de optiek van gemeenten is een groot deel van de doelgroep niet binnen afzienbare tijd in staat om te werken. Ook meer dan 60 procent van de doelgroep van de Participatiewet zelf geeft aan niet in staat te zijn om te werken. De helft daarvan denkt nooit meer te kunnen werken, met name vanwege gezondheidsklachten. De mogelijkheid om aan het werk te gaan is daarmee niet toegenomen sinds de invoering van de Participatiewet, stelt het SCP.
Niet in beeld
Het samenbrengen van verschillende wetten in de Participatiewet heeft niet tot minder complexiteit geleid. ‘In de praktijk blijkt dat van een regeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt nog geen sprake is’, aldus het SCP. Een deel van de doelgroep is bovendien niet in beeld. Gemeenten schatten in dat ze gemiddeld een achtste van hun bestand (nog) niet in beeld hebben. In grote gemeenten is dit zelfs twee keer zo hoog. De financieringswijze prikkelt gemeenten om de pijlen te richten op juist de meest kansrijke groep binnen de totale doelgroep van de Participatiewet. De rijksmiddelen zijn door gemeenten vrij te besteden. ‘Als gemeenten op uitkeringen besparen, mogen ze het restant houden en ook vrij besteden.’
Persoonlijke inzet
Een meerderheid van de werkgevers is niet bekend met de instrumenten die gemeenten en werkgevers kunnen inzetten om mensen naar werk te begeleiden. Het gaat daarbij om onder meer loonkostensubsidie, maar ook proefplaatsingen of een jobcoach. Bovendien zijn alleen instrumenten onvoldoende om daadwerkelijke plaatsingen te realiseren. Persoonlijke en continue inzet van alle betrokkenen in de volle breedte van het proces is cruciaal, benadrukt het SCP. Werknemers willen ‘ontzorgd’ worden.
Uitstroom nauwelijks gegroeid
Sinds de invoering van de Participatiewet zijn de baankansen voor ‘klassieke bijstandsgerechtigden’ met acht procent bijna even laag als voor de invoering van de wet (zeven procent). Onder klassieke bijstandsgerechtigden verstaat het SCP met name mensen met onvoldoende inkomen en vermogen om in hun levensonderhoud te voorzien. Voor 2015 vielen zij al − vaak via de Wet werk en bijstand (Wwb) − onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. De kans om vanuit de bijstand uit te stromen, is niet noemenswaardig gegroeid; van vijftien procent voor 2015 naar bijna zestien procent daarna. Het gaat daarbij vaak om kleine banen tot twintig uur per week en minder om vaste contracten.
Tijdelijke banen
De Participatiewet heeft ook slecht uitgepakt voor de doelgroep van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw), concludeert het SCP. Voor mensen die op de wachtlijst van de Wsw stonden en sinds 2015 onder de Participatiewet vallen, is de kans op werk sinds de invoering van de Participatiewet en de afschaffing van de sociale werkvoorziening gedaald. Bijna vier op de tien mensen van hen kwam uiteindelijk aan het werk. Ook gaat het vaak om tijdelijke banen. ‘Hun uitkeringsafhankelijkheid is groter geworden’, aldus het SCP. Onder de wachtenden die onder de Wsw bleven vallen, varieerde dit percentage van 55 tot 63 procent. Het gaat daarbij minder vaak om banen van minimaal een jaar, dan voor de invoering van de Participatiewet.
Inkomenspositie verslechterd
Voor jonggehandicapten zijn sinds de invoering van de Participatiewet de arbeidskansen wel toegenomen. De inkomenspositie daarentegen is verslechterd. Voor 2015 werkte 29 procent van de achttienjarige Wajongers in het derde jaar na instroom, terwijl dat sinds de invoering van de wet voor 18-jarige vergelijkbare jonggehandicapten vanaf 2015 38 procent is. Met de invoering van de Participatiewet is de Wajong-regeling voor jonggehandicapten afgeschaft. De jonggehandicapten werken vaak in deeltijd en steeds vaker via een tijdelijk contract.
De evaluatie is op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) uitgevoerd. De Participatiewet heeft tot doel om zo veel mogelijk mensen aan het werk te helpen, bij voorkeur bij een gewone werkgever; ook mensen met weinig arbeidsvermogen. Ook is de bedoeding van de wet de afhankelijkheid van uitkeringen zo klein mogelijk te maken.
Reacties: 9
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
En net als bij de thuiszorg waarbij de verpleegtehuizen werden gesloten en gesloopt, bij deze wet zijn de sociale werkplaatsen gesloten en gesloopt. En net als bij de thuiszorg: de patiënten zijn er op achteruit gegaan, bij deze wet zijn de mensen met weinig of geen arbeidsvermogen er op achteruit gegaan.
(Trouwens ook de jeugdzorg: het kan goedkoper volgens ons dus je doet het maar met minder geld en achteraf blijkt dat dat niet werkt. Gôh...)
Maar ach, Rutte kon toch weer een nieuw kabinet vormen (Jette Klijnsma had inmiddels al een leuk baantje gekregen als CdK in Drenthe, voor haar heeft de wet blijkbaar wel gewerkt) en de mensen over wie het gaat, die zitten met de problemen. De huidige staatssecretaris heeft aangegeven nu niet te willen reageren maar eerst andere onderzoeken te willen afwachten, wellicht in de hoop dat er ergens een zinnetje in staat waarmee de participatiewet gered kan worden (lees: niets veranderen en de mensen in de ellende laten zitten)
Zolang we maatschappelijk gezien met elkaar blijven streven naar een normale arbeidsparticipatie voor deze burgers, hoe meer wij hen negatief bijzonder maken. De Gemeente zal een reëel beeld van deze burger moeten hebben waardoor hij op zoek kan gaan naar een meer sociale werkgever, waarbij differentiatie, een lager werktempo, een verminderede draaglast/kracht, verminderde flexibiliteit, verminderd cognitief vermogen, verminderde gezondheid en vaak directe impact van emoties begeleid kan worden. Tevens het besef dat dit anders is en afwijkt van de normale middenmoot- niveau en ook met de tijd, dit niet over zal gaan. Duurzame plaatsing is andere aandacht en ondersteuning, zolang men instaat is om te werken.
Laar men eindelijk eens na gaan denken over een vereeenvoudiging van het hele stelsel met negatieve inkomstenbelasting of basisinkomen.
Moet dat geld dan niet terugvloeien voor nieuwe burgers te begeleiden!
40 jaar lukt het al niet om burgers aan het werk te helpen, sommige werkgevers doen hun best anderen niet.
Het vangnet is vaak niet bekend werkgevers willen niet 2 jaar ziektekosten betalen middels de ziektewet.
VN-verdrag moet hier ook een rol gaan spelen eindelijk.
Tot slot verwijs ik graag naar de uitzending van Zembla op 4-4-2018 (!) “afbraak sociale werkvoorziening” (zie link: https://www.uitzendinggemist.net/aflevering/4305 … ) die aan duidelijkheid niets te wensen overlaat.