Advertentie
sociaal / Nieuws

Participatiewet is mislukt

De doelstellingen van de Participatiewet zijn niet behaald. Ook is geen sprake van één regeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in zijn dinsdag verschenen ‘Eindevaluatie van de Participatiewet’.

19 november 2019

De invoering van de Participatiewet heeft nauwelijks geleid tot verhoging van de baankansen, terwijl dat wel met de wet werd beoogd. Voor de 440.000 bijstandsgerechtigden heeft de wet amper een verschil gemaakt. Voor mensen die het recht verloren op toegang tot de sociale werkvoorziening daalde de kans op werk. Voor jonggehandicapten met arbeidsvermogen stegen weliswaar de baankansen, maar hun inkomenspositie is verslechterd. Van één regeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt is geen sprake.

Onvoldoende prikkels

Dit ontluisterende beeld schetst het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) over de ‘opbrengsten’ van de in 2015 ingevoerde Participatiewet. Het huidige stelsel bevat onvoldoende handvatten, prikkels en garanties om de meest kwetsbare groepen kansen te bieden die met de invoering van de wet werden beoogd. De doelstellingen van de wet zijn niet behaald.

Opstartproblemen

De tegenvallende resultaten zijn onder meer te wijten aan opstartproblemen bij de gemeenten, stelt het SCP in zijn dinsdag verschenen ‘Eindevaluatie van de Participatiewet’. ‘Gemeenten moesten wennen aan hun nieuwe taak en een nieuwe doelgroep’, stelt het SCP. Daarnaast blijken aannames in de wet niet te kloppen met de praktijk. Het uitgangspunt van de Participatiewet was de gedachte dat mensen die een uitkering ontvangen betaald werk kunnen en willen verrichten, mits dat onder de juiste omstandigheden gebeurt, brengt het SCP in herinnering. Niet iedereen is echter in staat om te werken. In de optiek van gemeenten is een groot deel van de doelgroep niet binnen afzienbare tijd in staat om te werken. Ook meer dan 60 procent van de doelgroep van de Participatiewet zelf geeft aan niet in staat te zijn om te werken. De helft daarvan denkt nooit meer te kunnen werken, met name vanwege gezondheidsklachten. De mogelijkheid om aan het werk te gaan is daarmee niet toegenomen sinds de invoering van de Participatiewet, stelt het SCP.

Niet in beeld

Het samenbrengen van verschillende wetten in de Participatiewet heeft niet tot minder complexiteit geleid. ‘In de praktijk blijkt dat van een regeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt nog geen sprake is’, aldus het SCP. Een deel van de doelgroep is bovendien niet in beeld. Gemeenten schatten in dat ze gemiddeld een achtste van hun bestand (nog) niet in beeld hebben. In grote gemeenten is dit zelfs twee keer zo hoog. De financieringswijze prikkelt gemeenten om de pijlen te richten op juist de meest kansrijke groep binnen de totale doelgroep van de Participatiewet. De rijksmiddelen zijn door gemeenten vrij te besteden. ‘Als gemeenten op uitkeringen besparen, mogen ze het restant houden en ook vrij besteden.’

Persoonlijke inzet

Een meerderheid van de werkgevers is niet bekend met de instrumenten die gemeenten en werkgevers kunnen inzetten om mensen naar werk te begeleiden. Het gaat daarbij om onder meer loonkostensubsidie, maar ook proefplaatsingen of een jobcoach. Bovendien zijn alleen instrumenten onvoldoende om daadwerkelijke plaatsingen te realiseren. Persoonlijke en continue inzet van alle betrokkenen in de volle breedte van het proces is cruciaal, benadrukt het SCP. Werknemers willen ‘ontzorgd’ worden.

Uitstroom nauwelijks gegroeid

Sinds de invoering van de Participatiewet zijn de baankansen voor ‘klassieke bijstandsgerechtigden’ met acht procent bijna even laag als voor de invoering van de wet (zeven procent). Onder klassieke bijstandsgerechtigden verstaat het SCP met name mensen met onvoldoende inkomen en vermogen om in hun levensonderhoud te voorzien. Voor 2015 vielen zij al − vaak via de Wet werk en bijstand (Wwb) − onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. De kans om vanuit de bijstand uit te stromen, is niet noemenswaardig gegroeid; van vijftien procent voor 2015 naar bijna zestien procent daarna. Het gaat daarbij vaak om kleine banen tot twintig uur per week en minder om vaste contracten.

Tijdelijke banen

De Participatiewet heeft ook slecht uitgepakt voor de doelgroep van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw), concludeert het SCP. Voor mensen die op de wachtlijst van de Wsw stonden en sinds 2015 onder de Participatiewet vallen, is de kans op werk sinds de invoering van de Participatiewet en de afschaffing van de sociale werkvoorziening gedaald. Bijna vier op de tien mensen van hen kwam uiteindelijk aan het werk. Ook gaat het vaak om tijdelijke banen. ‘Hun uitkeringsafhankelijkheid is groter geworden’, aldus het SCP. Onder de wachtenden die onder de Wsw bleven vallen, varieerde dit percentage van 55 tot 63 procent. Het gaat daarbij minder vaak om banen van minimaal een jaar, dan voor de invoering van de Participatiewet.

Inkomenspositie verslechterd

Voor jonggehandicapten zijn sinds de invoering van de Participatiewet de arbeidskansen wel toegenomen. De inkomenspositie daarentegen is verslechterd. Voor 2015 werkte 29 procent van de achttienjarige Wajongers in het derde jaar na instroom, terwijl dat sinds de invoering van de wet voor 18-jarige vergelijkbare jonggehandicapten vanaf 2015 38 procent is. Met de invoering van de Participatiewet is de Wajong-regeling voor jonggehandicapten afgeschaft. De jonggehandicapten werken vaak in deeltijd en steeds vaker via een tijdelijk contract.

De evaluatie is op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) uitgevoerd. De Participatiewet heeft tot doel om zo veel mogelijk mensen aan het werk te helpen, bij voorkeur bij een gewone werkgever; ook mensen met weinig arbeidsvermogen. Ook is de bedoeding van de wet de afhankelijkheid van uitkeringen zo klein mogelijk te maken.

Reacties: 9

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Jan Peter
Tegelijk met bovenstaande kun je je afvragen of er daarnaast door het SCP is gekeken naar mogelijke effecten van regelgeving die een negatieve invloed op de doelstellingen uit de Participatiewet gehad kunnen hebben. Denk daarbij bijvoorbeeld aan positieve/negatieve wijzigingen in stimulering bij werkgevers of juist beperkingen tot verlengen van tijdelijke contracten of duurder maken van flexwerk. Een consistent beleid maakt de doelmatigheid van dergelijke regelgeving alleen maar beter.
Hans Lindeboom / voorzitter Toegankelijkheidsraad Zoetermeer
Diep triest voor deze categorie mensen en inderdaad zoals hier ook geschreven is, al eerder voorspeld. Waar begint politieke wijsheid ?
Mw. A.T,C.W. Rommen van der kroft / afgekeurd 80-100%/ex-mantelzorger
De participatie-wet had slechts 1 doel bezuinigen, en wel op de zwakste groepen van de maatschappij. Wel dat is gelukt. De groep wajongers/gehandicapten/wao-ers 80-100% met een aanvullende uitkering zijn zwaar genaaid. De sociale werkplaatsen moesten gesloten worden, dit koste teveel geld. Men moest participeren en meedoen in de echte maatschappij. En laten we wel wezen Mevrouw Klijnsma wist donders goed dat dit niet ging gebeuren in veel gevallen. De groep arbeidsbeperkten viel tussen wal en schip, door allerlei onzalige plannen van dit aso-kabinet om ze voor minder dan het minimum loon te laten werken.Nu dan met een loon garantie van 2 jaar meen ik. De groep gaat tevens onder een onderdeel van de participatie-wet vallen, als zij een relatie krijgen. De kostendelernorm, waarbij ze niets voor hunzelf kunnen opbouwen en afhankelijk van hun partner zijn. Dit geld tevens voor de groep gehandicapten/arbeidsongeschikten 80-100% die naast hun wao-uitkering een aanvulling vanuit de anw/wwb hebben. Omdat ze bv in het verleden minder zijn gaan werken om te gaan mantelzorgen voor een familielid, in die periode alleenstaand werden niet door eigen keuze(overlijden partner). Die groep terwijl ze echt niet kunnen zijn aangewezen op een aanvullende uitkering, waarop geparticipeerd wordt.De bezuinigingen ook de laatste van de groep wajongers moet er met spoed doorheen gedrukt worden, daar het kabinet dondersgoed mijn inziens weet , dat wanneer het getoetst worden aan de rechten van een mens/gehandicapte die wel eens tegengehouden kan worden. Daarbij MW. van Ark stoort mij mateloos door geen enkele verantwoording te nemen voor de ravage die ze aanricht met het doordrukken van de wet. Maar alles over de schutting bij de gemeentes gooit die het beleid strikt moeten uitvoeren van het kabinet. Mw. van Ark zou eens bij de voedselbanken moeten kijken hoeveel gehandicapten momenteel afhankelijk zijn van de voedselbanken. Dikke schande van dit kabinet, maar er moet bezuinigd worden. Over de ruggen van de allerzwaksten.
doeterniettoe / -
Zoals anderen aanhalen was het doel niet meer mensen aan het werk, maar bezuinigen. Vrijwel alles wat het SCP constateert was voorspeld. Maar niet van belang, de wet moest en zou er komen.

En net als bij de thuiszorg waarbij de verpleegtehuizen werden gesloten en gesloopt, bij deze wet zijn de sociale werkplaatsen gesloten en gesloopt. En net als bij de thuiszorg: de patiënten zijn er op achteruit gegaan, bij deze wet zijn de mensen met weinig of geen arbeidsvermogen er op achteruit gegaan.

(Trouwens ook de jeugdzorg: het kan goedkoper volgens ons dus je doet het maar met minder geld en achteraf blijkt dat dat niet werkt. Gôh...)



Maar ach, Rutte kon toch weer een nieuw kabinet vormen (Jette Klijnsma had inmiddels al een leuk baantje gekregen als CdK in Drenthe, voor haar heeft de wet blijkbaar wel gewerkt) en de mensen over wie het gaat, die zitten met de problemen. De huidige staatssecretaris heeft aangegeven nu niet te willen reageren maar eerst andere onderzoeken te willen afwachten, wellicht in de hoop dat er ergens een zinnetje in staat waarmee de participatiewet gered kan worden (lees: niets veranderen en de mensen in de ellende laten zitten)
Susan Schraag / Bedrijfsmaatschappelijk werker Den haag Werkt
Allen willen we een maakbare maatschappij en iedereen mag mee doen. Daarbinnen wil een ieder participeren, met respect voor zijn of haar niveau. De midden moot bepaald "het normaal", er zijn burgers die excelleren en daar bovenuit steken, mogelijk door hun flexibiliteit en hoog IQ en er zijn mensen die er onder blijven door gebrek aan flexibiliteit en laag IQ. Beide kennen daarbij een beperking en 'wijken af' van het "normaal". De groep met het lage IQ en de verminderde flexibiliteit wil de gemeente ondersteunen. Volgens Zembla zou het om 1, 7 miljoen burgers gaan, die een verminderd verstandelijke vermogen heeft. Hoe hoger het IQ naar het "normale" komt hoe meer je kan spreken van flexibiliteit en mogelijkheden. Daarnaast is er ook de groep die nog iets verder daaronder zit en heel veel moeite heeft en houd om het "normale" tempo bij te houden en die dagelijks maatschappelijk gezien overvraagd word. Het verstandelijke vermogen heeft niet de mogelijkheid het "normale tempo" bij te houden. In een setting volgens de participatie wet, worden ook zij ondersteund naar "normaal" werk. Binnen deze wet word gewerkt om bij een zo normaal mogelijke werkgever, voor zo normaal mogelijk loon, in een zo normaal mogelijke functie te werken. De evaluatie op de participatie wet geeft aan dat er geen verbetering is gekomen van deze doelgroep op de "normale" arbeidsmarkt. Dit ligt niet aan de begeleiding, jobcoaches etc.. maar aan de doelstelling. Duurzame plaatsing word het nooit. De burger met een minder verstandelijk vermogen (laag IQ) en hierdoor verminderde flexibiliteit. Heeft het niet binnen het verstandelijke bereik om aan deze "normale" norm te voldoen. Jammer van dit hele verhaal is dat beide partijen; de burger en de gemeente een illusie armer zijn geworden na deze gemeentelijke doelstelling. De begeleidende gemeente heeft de verstandelijke beperking van de burger niet "normaal" weten te krijgen. De burger heeft er een afwijzing bij, door te kijken naar mogelijkheden die hij /zij niet in huis heeft.

Zolang we maatschappelijk gezien met elkaar blijven streven naar een normale arbeidsparticipatie voor deze burgers, hoe meer wij hen negatief bijzonder maken. De Gemeente zal een reëel beeld van deze burger moeten hebben waardoor hij op zoek kan gaan naar een meer sociale werkgever, waarbij differentiatie, een lager werktempo, een verminderede draaglast/kracht, verminderde flexibiliteit, verminderd cognitief vermogen, verminderde gezondheid en vaak directe impact van emoties begeleid kan worden. Tevens het besef dat dit anders is en afwijkt van de normale middenmoot- niveau en ook met de tijd, dit niet over zal gaan. Duurzame plaatsing is andere aandacht en ondersteuning, zolang men instaat is om te werken.
Reyer Brons
Is het niet zo dat veel verstandige parijen voorspeld hadden dat dit zo zou gaan?

Laar men eindelijk eens na gaan denken over een vereeenvoudiging van het hele stelsel met negatieve inkomstenbelasting of basisinkomen.
Mark
De bedoeling was een bezuiniging doorvoeren. En dat is gelukt. En dat verpakt in een mooi ambtelijk geformuleerd jasjes dat het allemaal dan beter zou worden.
Ria Huisman / directeur
Geld wat overblijft vrij te besteden door gemeenten.

Moet dat geld dan niet terugvloeien voor nieuwe burgers te begeleiden!

40 jaar lukt het al niet om burgers aan het werk te helpen, sommige werkgevers doen hun best anderen niet.

Het vangnet is vaak niet bekend werkgevers willen niet 2 jaar ziektekosten betalen middels de ziektewet.

VN-verdrag moet hier ook een rol gaan spelen eindelijk.
Louis / voormalig teamleider in Sociale Werkplaats
Ben het met Reyer Borns eens, dit werd destijds al door vele insiders voorspeld. Van gedegen onderzoek was geen sprake, nee… alles werd door de Haagse Politiek (met de PvdA en Jetta Klijnsma voorop) “over-de-schutting-gegooid” naar de gemeentes. Zij zorgden ook voor het stopzetten van de Sociale Werkvoorziening. Tevens ging dit gepaard met grote structurele bezuinigingen en ongewisheid over de zgn. loonkostensubsidie.

Tot slot verwijs ik graag naar de uitzending van Zembla op 4-4-2018 (!) “afbraak sociale werkvoorziening” (zie link: https://www.uitzendinggemist.net/aflevering/4305 … ) die aan duidelijkheid niets te wensen overlaat.

Advertentie