Twijfel over waarde experimenten bijstand

Het is heel mooi dat gemeenten ruimt krijgen om te experimenteren met de bijstand, maar wat Divosa betreft is dit een ‘eerste stap’. De vereniging hoopt dat de experimenten worden uitgebreid, want deze zijn nu zo beperkt dat er twijfel is over de waarde ervan.

Effecten
Staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA, Sociale Zaken en Werkgelegenheid) presenteerde onlangs haar plan om gemeenten enige ruimte te geven voor de experimenten met de bijstand. Gemeenten mogen verschillende groepen maken die onder verschillende ‘regimes’ vallen voor wat betreft arbeids- en reïntegratie-inspanningen. Andere groepen mogen deels bijverdienen naast de uitkering. Het gaat om een proef om te kijken welke effecten dit heeft op mensen in de bijstand. Komen ze sneller uit de uitkering of juist niet?

Parttime werk en parttime ondernemen

Met het ontwerpbesluit wil Klijnsma gemeenten ruimte geven om te kunnen experimenteren met de bijstand. Het besluit geeft gemeenten echter alleen ruimte om te experimenteren met regelvrijheid en bijverdienmogelijkheden. Experimenten met bijvoorbeeld parttime werk, parttime ondernemen of zorg mogen niet. ‘Gezien de verhoudingen in het kabinet, denk ik dat dit het hoogst haalbare is op dit moment’, aldus vice-voorzitter Jellemiek Zock van Divosa. ‘Maar we hopen op een vervolg.’

Tevreden zijn

Doordat het experiment nu beperkt is, wordt het lastiger om de effecten te meten, meent Zock. ‘We kunnen onvoldoende onderzoeken wat de effecten op het gedrag van mensen zijn als ze parttime mogen ondernemen, of parttime werken. De experimenten zijn nog steeds omgeven door veel restricties en dat was juist niet de bedoeling.’ De vraag of de experimenten zoals ze nu wél mogen dan nog wel waarde hebben, vindt ze een lastige. ‘Dat weet ik niet. Gemeenten kunnen beginnen en de pilots zo goed mogelijk inrichten. Daar moet je goed over nadenken. Om meteen te zeggen dat ze geen waarde hebben, vind ik te ver gaan. Soms moet je tevreden zijn met wat je krijgt. Er is wel twijfel.  Maar we hebben iets, we kunnen beginnen en dat is beter dan niets.’

Niet verstandig

In het plan van Klijnsma is ruimte voor maximaal 25 gemeenten. De vier koplopers Groningen, Tilburg, Wageningen en Utrecht gaan zo snel mogelijk van start. Gemeenten die aan willen sluiten, zullen tempo moeten maken, want als er te veel aanmeldingen zijn, gaat de tolerantiekraan dicht. ‘Jammer’, vindt Zock, ‘want wat maakt het nou uit of er 25, 50 of 100 gemeenten meedoen? Zo is er weer een beperking van de ruimte die gemeenten bij de decentralisaties hebben gekregen. Nu is er een experiment en dan zit er weer een restrictie op. Dat lijkt me niet verstandig.’