Ontbrekende schakel in vastgelopen asielketen

Om het vastgelopen asielstelsel vlot te trekken, schakelen gemeenten ‘de Thuisgevers’ in, een organisatie die zorgt voor tijdelijke opvangplekken voor statushouders. Het kabinet geeft deze club één miljoen euro extra om de problemen op te lossen van onderop.

Crisis

De crisis in de Nederlandse asielopvang bereikte vorig jaar een hoogtepunt door een kleine honderdduizend Oekraïense vluchtelingen. In de gemeente Kampen werd samenwerking opgezet met de kerken om deze mensen te kunnen opvangen. Daaruit is de Thuisgevers ontstaan, een landelijk project dat organisaties en gemeenten aan elkaar koppelt voor tijdelijke huisvesting van statushouders. Zo kunnen asielzoekerscentra (AZC’s) ontlast worden en kan de vastgelopen asielketen adem halen. Asiel-staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) besloot vorige week de subsidie voor de Thuisgevers te verlengen één miljoen euro, na een startsubsidie van vijf ton te hebben gehad.

Bijzondere plekken

Laura Prat Bertrams is projectmanager van het initiatief, dat ontstond nadat bestuurders van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) een interview op Binnenlandsbestuur.nl hadden gelezen met de burgemeester van Kampen. Prat Bertrams werkte toen nog voor die gemeente. Het model werd voorgelegd aan het ministerie en zo ontstond de Thuisgevers. ‘Ik ben gevraagd of ik mee wilde doen en zei ja. Er waren toentertijd 17.000 statushouders die nog in AZC’s zaten en door moesten. Het idee dat je bijzondere plekken vindt, dat zouden we moeten aanbieden voor deze mensen zodat ze een nieuwe start kunnen maken in een nieuwe gemeente.’

Vliegende start

Statushouders die vanwege de wooncrisis geen huis kunnen krijgen, komen in aanmerking voor een plek bij de Thuisgevers. ‘Iedereen met een idee voor opvang in hun omgeving kan zich bij ons aanmelden. We hebben nu al 150 initiatieven,’ vertelt Prat Bertrams. ‘We willen dat statushouders een vliegende start maken in hun nieuwe gemeente en direct een informeel netwerk krijgen. Uit onderzoek blijkt dat als ze dat hebben, de kans veel groter is dat ze een volwaardige plek vinden in de samenleving en daar dan onderdeel van gaan uitmaken.’

Buddies

De organisatie van Prat Bertrams werkt met buddies; mensen die hun nieuwe buurman of buurvrouw op weg helpen in hun nieuwe omgeving. ‘Sommigen nemen de statushouders mee naar lokale sportverenigingen en anderen helpen met het leren van Nederlands. Alle administratieve zaken vinden via de gemeente plaats middels begeleiders, maar met de buddies bieden wij maatwerk. Ze gaan met de nieuwkomers in gesprek en willen weten wat ze nodig hebben om verder te komen. Het gaat om integratie op maat.’

Zekerheid

Allemaal prima, maar moet de overheid dit niet doen? ‘Gemeenten die met ons samenwerken moeten garanderen dat de statushouders binnen afzienbare tijd een woning krijgen. Dat zijn ze wettelijk al verplicht,’ zegt Prat Bertrams. ‘Dat is dan een vaste woning of een flexwoning. Er zijn gemeenten die zeggen: binnen een jaar weten wij zeker dat we iets hebben, dus doe maar. Anderen willen eerst honderd procent zekerheid hebben voordat ze met ons in zee gaan.’ Een thuisgeef-initiatief is altijd tijdelijk. ‘We maken voor de financiering gebruik van de Hotel-en Accommodatieregeling. Het kost de gemeenten niets, want het is kostenneutraal. Onze hulp en advies worden betaald door de rijksoverheid.’

Van onderop

Sinds oktober hebben de Thuisgevers drieduizend overnachtingen vrijgespeeld in AZC’s. Meedoen met kan gemeenten helpen in het vinden van oplossingen voor het plaatsen van statushouders. Veel gemeenten struikelen vooral over het vervolg, aldus Prat Bertrams. ‘In de gemeente Staphorst knelde het. We hebben daar een bewonersavond gehad en na overleg zijn we eruit gekomen dat er veertig plekken voor statushouders kunnen komen na het Thuisgevers-initiatief. Omdat het van onderop komt, is er vaak al een groot netwerk van burgers die bij anderen aangeven en uitleggen wat er gaat gebeuren. Het feit dat bekenden het doen, dat helpt enorm voor het draagvlak.’

Kerken

Moeten de kerken het probleem van de overheid nu oplossen? Nee, zegt Prat Bertrams. ‘Wij zijn een a-religieus en a-politiek project. We werken wel samen met kerkelijke organisaties, maar hebben er ook een onderwijsinstelling bij zitten en een niet-kerkelijke stichting die voor mensen wil zorgen die geen woning in het hogere segment kunnen vinden.’

Volgens de Italiaanse regering komen er dit jaar 400.000 migranten aan wal die vrijwel allemaal zullen doorreizen naar Noordwest-Europa. ‘We anticiperen niet op aantallen die nog komen,’ zegt de projectmanager. ‘Wel zien we dat Nederland in staat is gebleken om Oekraïense ontheemden goed en snel een plek in Nederland te bieden. De meesten daarvan zijn al aan het werk. Ook ontvangen we als land al veel arbeidsmigranten. Als Thuisgevers kijken we naar de mensen die hier mogen blijven en hoe we hen zo snel en goed mogelijk op weg kunnen helpen in hun nieuwe woonplaats.’