Gemeente moet regierol Wmo beter oppakken

In de gemeente Nieuwegein heeft het project De Kanteling geleid tot betere samenwerking tussen maatschappelijke organisaties en een meer faciliterende rol van de gemeente. Maar de burger zelf is nog moeilijker mee te krijgen. Ook pakt de gemeente de regierol nog niet stevig genoeg op.

De klant centraal
De gemeente Nieuwegein is een van de pilotgemeenten in het project De Kanteling van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Doel is dat bij verstrekking van diensten op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) de behoefte van de klant centraal staat. Niet het aanbod van de gemeente is uitgangspunt, maar de ondersteuning die het best bij de persoon past. De burger krijgt daarbij veel meer te zeggen over de eigen situatie. Met De Kanteling moet het geld dat gemeenten beschikbaar hebben voor de Wmo gerichter worden besteed, niet claimgericht, maar resultaatgericht.

Zelfredzaamheid
Het Verwey-Jonker Instituut onderzocht in hoeverre de pilotgemeente Nieuwegein al is ‘gekanteld’ en of de gemeente er in slaagt om de zelfredzaamheid en de kwaliteit van leven van de bewoners te vergroten. Uit het onderzoek blijkt dat Nieuwegein al een eind op weg is naar een nieuwe structuur van werken. Maatschappelijke organisaties veranderen hun aanbod steeds meer van een georganiseerd aanbod vanuit de gemeente naar een faciliterende rol. Individuele voorzieningen maken steeds meer plaats voor collectieve.  
 

Samenwerking verbeterd
De onderlinge samenwerking tussen organisaties die actief zijn op het gebied van de Wmo is verbeterd, er zijn Wmo-consulenten actief die de zorgvraag van burgers in kaart brengen en netwerkcoaches en zogenaamde spinners proberen het web van professionele zorgverlening, mantelzorg en vrijwillige zorgverlening rondom de cliënt tot een geheel te smeden.

Burger wil soms niet
De meeste professionals in het maatschappelijke veld in Nieuwegein begrijpen de uitgangspunten van De Kanteling heel goed en onderschrijven die ook. Inzet van de Kanteling is dat burgers eerst in hun omgeving zoeken naar ondersteuning en dat pas daarna professionele hulp wordt ingezet. De beperkingen liggen voornamelijk bij de burger zelf. Het inzetten van de sociale omgeving is moeilijk. Want deze netwerken zijn zelf vaak kwetsbaar en lang niet iedereen wil aangesproken worden voor hulp. Daarbij zijn zorgvragers er lang niet altijd van gediend dat hun omgeving wordt lastiggevallen. Mensen verzwijgen ook potentiële mantelzorgers of vrijwilligers.

Vraag achter de vraag
De professionals moeten in de nieuwe werkwijze meer letten op ‘de vraag achter de vraag’. Nu blijken zij nog te vaak te denken in voorzieningen. Volgens de onderzoekers zou er meer training nodig zijn op dit gebied, maar daar is lang niet altijd tijd en geld voor. Bijkomend probleem is dat de trainingen die er worden gegeven niet verplicht zijn voor de vrijwilligers die bij de zorgverlening worden ingezet. Zij zijn dan ook niet altijd bereid eraan deel te nemen. Ook menen zowel professionals als burgers dat de beweging naar meer faciliterende voorzieningen er wel is, maar dat dit te langzaam gaat. Dat is met name te wijten aan trage ambtelijke procedures.

Gemeentelijke regierol
De gemeente zou bij al deze ontwikkelingen de regierol op zich moeten nemen. Dat gebeurt nog te weinig, vinden zowel de hulpverleners als de beleidsmedewerkers van de gemeente zelf. Het is zowel bij de zorg- en welzijnsorganisaties als bij de burger niet altijd duidelijk welke rol de gemeente vervuld en wat er van haar mag worden verwacht, zo blijkt uit het onderzoek.