De fabriek

Merkwaardig, want de UWV-fabriek levert een grote productie. Maandelijks ontvangen 1,2 miljoen Nederlanders een uitkering van UWV. Jaarlijks worden 100.000 medische (her-)beoordelingen uitgevoerd. In 2011 hielp UWV 270.000 mensen aan het werk. Het is misschien wat oneerbiedig, maar UWV kan heel goed een uitkeringsfabriek worden genoemd. Onze uitkeringstaken, het uitvoeren van medische beoordelingen en het begeleiden naar werk zijn taken die 'iedereen' kent - niet in de laatste plaats omdat de burger hiermee het vaakst krijgt te maken.

UWV doet nog veel meer. Zo hebben we UWV Gegevensdiensten, waar gegevens van alle werkende Nederlanders, en mensen met een werknemersuitkering, worden opgeslagen. Van deze enorme gegevensbank maken gemeenten, de Belastingdienst, pensioenfondsen en het CBS volop gebruik. Daarnaast is UWV actief op het gebied van handhaving; in 2011 haalden we ruim 40 miljoen euro terug aan ten onrechte uitgekeerde uitkeringen. Verder verzamelen we kennis over de Nederlandse arbeidsmarkt en doen we wetenschappelijk onderzoek naar de sociale zekerheid - niet in de laatste plaats om onze uitvoering te verbeteren. Ook geven we tewerkstellingsvergunningen af voor werknemers buiten de EU en behandelen we ontslagaanvragen van werkgevers.

Persoonlijk hecht ik sterk aan onze taak mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals arbeidsgehandicapten, ouderen en laagopgeleiden te helpen aan het werk te komen. Om een indruk te geven: in de afgelopen jaren hebben we veel Wajongers kunnen helpen aan werk - inmiddels zijn er meer dan 60.000!

Het takenpakket van UWV is omvangrijk en complex. Ik zie de logica om deze taken onder te brengen bij een overheidsorganisatie die landelijk opereert. Landelijke uitvoering is vanwege schaalgrootte efficiënter en uitvoering door één organisatie resulteert in grotere rechtszekerheid voor de burger. Bovendien wordt kennis in één hand gebracht. Natuurlijk zoekt UWV de samenwerking op, ondermeer met gemeenten. De -inmiddels controversieel verklaarde - Wet Werken naar Vermogen bood wat mij betreft uitzicht op een prima taakverdeling tussen de gemeenten en het UWV.

Inmiddels zijn alle verkiezingsprogramma's gepubliceerd, besproken en vastgesteld door de verschillende politieke partijen. In de laatste verkiezingscampagne is er nog wel geroepen dat veel taken bij UWV kunnen vervallen. Ik zou daar nu niet blij mee zijn. Enerzijds vanwege de hierboven genoemde logica in het takenpakket, en anderzijds vanwege de ongekende bezuinigingsoperatie die we de komende jaren uitvoeren bij UWV. We nemen afscheid van 5000 medewerkers en de (basis-)begroting van UWV krimpt 500 miljoen euro. Tot het opheffen van UWV of UWV-taken wordt, op een uitzondering na, in de verkiezingsprogramma's nu niet meer opgeroepen. Dat betekent niet dat UWV de komende jaren op een spiegelgladde zee zeilt, maar wel dat de aandacht kan worden gericht op het goed uitvoeren van de krimpoperatie.

De UWV-fabriek levert productie. Dagelijks. We werken met minder mensen en minder middelen, maar halen nagenoeg alle prestaties die we hebben afgesproken met het ministerie SZW. Het aantal klachten loopt de laatste jaren terug en de UWV-dienstverlening werd in 2011 beloond met een prijs van de Verenigde Naties. Maar ik hoor het Rudi Falkenhagen al bassen: "We zijn er nog lang niet. Geen reden om tevreden terug te kijken. We moeten verder!" En zo is het. UWV blijft kijken waar verbeteringen mogelijk zijn. Voor de klant, de werkgever - en in de wetenschap dat de Tweede Kamer kritisch blijft meekijken.

Uiteraard beslist de politiek wat de koers van UWV in de toekomst zal zijn. Ik hoop wel dat de partijleiders nu in campagnetijd en de onderhandelaars die straks aanschuiven om een nieuw kabinet te vormen, helder voor ogen hebben welke prestaties UWV momenteel levert en belangrijker nog: wil blijven leveren.

's Morgens rijd ik vaak via Halfweg naar UWV in Amsterdam. Ik kijk dan even naar de -voormalige- suikersilo's van CSM, waar de tv-serie destijds werd opgenomen. Ik ben op weg naar die andere fabriek - een geuzennaam. Hoor ik daar de tune?

Bruno Bruins
Meer columns van Bruno Bruins leest u hier.