Dannenberg: 'Je hebt gewoon recht op woonruimte'

Dakloosheid wordt in Nederland gezien als een zorgvraagstuk, ondergebracht bij het ministerie van volksgezondheid. Maar de daklozencrisis is in de kern een huisvestingsvraagstuk, betoogt Divosa-voorzitter Erik Dannenberg in aflevering 3 van de podcastserie Herstart. 

Verdrievoudigd
Nederland telt anno 2021 dubbel zoveel daklozen als in 2009. Onder jongeren en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond is het aantal daklozen zelfs verdrievoudigd. Is dat te verklaren? En hoe kunnen we dakloosheid aanpakken en voorkomen? Op die vragen zoekt de derde aflevering van de podcastserie Herstart van Binnenlands Bestuur een antwoord.

Onvoorwaardelijk
Maaike (20) uit Eindhoven vertelt in de podcast hoe ze jarenlang worstelde met depressie en als tiener constant moest verhuizen tussen verschillende zorginstellingen en haar ouders. Ze wilde zich laten opnemen in een kliniek om te werken aan haar mentale gezondheid, maar dat was te risicovol omdat ze daarmee haar uitkering zou verliezen. Dankzij Het Bouwdepot, een experiment waarbij ze een jaar lang een onvoorwaardelijk inkomen kreeg, kon ze zich toch veroorloven om in therapie te gaan. Toen ze de kliniek uitkwam, kon ze eindelijk gaan werken aan een zelfstandig bestaan.

Investering
'Het Bouwdepot gaat eigenlijk over bouwen aan het fundament van je leven', zegt Marleen van der Kolk, programmamanager bij Stichting Zwerfjongeren Nederland, de initiator van het experiment. 'Dus het is een investering in de jongeren zelf, waarvan we als samenleving zeggen: we willen voorkomen dat je straks nog verder in de problemen komt.'

Onzekerheid
Maaike's verhaal is een treffende illustratie van de conclusies die de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) trok in een advies genaamd 'Herstel begint met een huis'. Dakloosheid ontstaat vaak in de context van bestaansonzekerheid, constateert de raad. Bovendien houden de ingewikkelde regels en procedures die mensen zouden moeten helpen, het probleem vaak in stand. Zo ook bij Maaike: de onzekerheid rondom het verliezen van haar uitkering stond een oplossing voor haar problemen in de weg.

Uit het zorgdiscours
Erik Dannenberg werkte als RVS-lid mee aan het advies en is tevens voorzitter van Divosa, de vereniging van gemeentelijk directeuren in het sociaal domein. Dannenberg benadrukt dat dakloosheid in de eerste plaats een huisvestingsprobleem is. 'Kenmerkend voor Nederland is dat we de dakloosheid hier onder het ministerie van VWS [Volksgezondheid, Welzijn en Sport, red.] hangen, omdat we het een zorgvraagstuk vinden. In Finland zeggen ze gewoon: die mensen hebben geen huis, dat is een huisvestingsvraagstuk. Wij moeten echt uit dat zorgdiscours komen.'

Recht op een woning
Het voorkomen en verminderen van dakloosheid begint dus, zoals de titel van het advies al weggeeft, met een huis. Dannenberg: 'Je hebt gewoon recht op woonruimte. Dat gaan we regelen voor je. En als je aanvullende zorg nodig hebt, omdat je een laag IQ hebt of verslaafd bent of in de war bent, dan organiseren we dat eromheen. Maar het begint met het feit dat iedereen in Nederland een voordeursleutel heeft.'

De podcast is te beluisteren via de volgende kanalen: