Uitbuiting kwetsbare jongeren op de loer

Leerlingen van het praktijkonderwijs (PRO) en voortgezet speciaal onderwijs (VSO) lopen mogelijk meer risico om betrokken te raken bij criminele uitbuiting dan leeftijdsgenoten van andere scholen. Dat zeggen docenten en bestuurders tegen onderzoekers van Avans Hogeschool. Zij onderzochten de kwestie in opdracht van de Zeeuwse gemeenten.

Criminele uitbuiting

Criminele uitbuiting is van jongeren heeft betrekking het uitbuiten van kinderen in de leeftijdscategorie 12-18 jaar, door hen aan te zetten strafbare feiten te plegen waarmee financieel gewin is gemoeid. Ongeveer de helft van de medewerkers en circa zestig procent van de ondervraagde bestuurders zegt hiermee te maken hebben gehad. Slechts een klein aantal scholieren geeft aan zelf slachtoffer te zijn geweest. Het overgrote deel van de leerlingen kan tot op zekere hoogte criminele uitbuiting definiëren.

Maatwerk

Uit de enquêtes komt het verhandelen van softdrugs en het plegen van diefstal onder dwang als meest genoemde vorm van criminele uitbuiting naar voren. Volgens de onderwijzers en bestuurders lopen hun leerlingen binnen het PRO en het VSO door hun problematiek meer risico om tot dergelijke handelingen aangezet te worden. Ze benadrukken het belang van maatwerk: veel preventie- en of voorlichtingsmateriaal is geschikt voor leerlingen van het regulier onderwijs en minder geschikt voor leerlingen van het VSO of PRO.

Omgeving

De onderzoekers houden een slag om de arm als het gaat om die conclusies. Dit heeft onder andere te maken met de grote diversiteit van leerlingen binnen het speciaal- en praktijkonderwijs. Volgens sommige leerkrachten hangt het risico op criminele uitbuiting samen met de ernst van de beperking, en kunnen de aangepaste onderwijsinstellingen ook juist een beschermende factor zijn. Eerdere studies wijzen er echter op dat de kwetsbaarheid eerder groter wordt.

Beleid

De resultaten hebben verschillende beleidsimplicaties. Wethouder André van der Reest van de gemeente Goes ziet het rapport als een ‘oproep tot actie’, meldt de Middelburgse & Veerse Bode. De onderzoekers raden onder andere aan om korte lijnen te onderhouden tussen gemeente, onderwijs-, zorg-, veiligheids- en gezondheidszorgorganisaties. Daarnaast moet lesmateriaal ter preventie van criminele uitbuiting worden aangepast aan de mogelijk kwetsbare doelgroep. Hoewel veel onderwijsinstellingen signalen van criminele uitbuiting herkennen, ontbreekt het vaak nog aan een handelingsprotocol wanneer die signalen ontstaan.