‘Op een stoel in Ter Apel kun je niet integreren’

Het Centraal Orgaan asielzoekers (COA) slaat alarm: er zijn te weinig opvangplekken voor jonge alleenreizende vluchtelingen. En de verwachting is dat de instroom alleen maar toeneemt. De Bredase wethouder Arjen van Drunen opende eerder dit jaar een opvanglocatie voor deze jonge asielzoekers. Hij hoopt zijn collega-wethouders te enthousiasmeren om ook hun steentje bij te dragen.

Syrië en Eritrea

In de voormalige koepelgevangenis, een iconisch gebouw in het centrum van Breda, wonen sinds dit voorjaar 60 jonge vluchtelingen. Het zijn voornamelijk tienerjongens uit Syrië en Eritrea, die tot de categorie van zogenaamde alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv) behoren. Ze slapen in de cellen die ruim honderd jaar lang bestemd waren voor gedetineerden. Elders op het terrein worden 400 Oekraïense vluchtelingen opgevangen.

Bredase jongens

En die formule werkt goed, zegt wethouder Arjen van Drunen (wonen en onderwijs, PvdA). Doordat de jonge vluchtelingen midden in de stad wonen, leren ze de lokale samenleving goed kennen. 'Het zijn inmiddels onze Bredase jongens die naar Bredase scholen gaan en met andere Bredase jongens voetballen', aldus de wethouder. 'Het is belangrijk dat ze niet aan de rand van een bos zitten, waar ze alleen maar in aanraking komen met andere amv'ers.' Ook de omwonenden zijn positief over de nieuwkomers, merkt de wethouder. Waar huisvesting voor internationale studenten nog wel eens voor overlast zorgde, komen er over de amv’ers geen klachten binnen.

Flexibel

Het Koepelcomplex is een flexibele opvanglocatie, legt Van Drunen uit. 'Er is plek voor 700 tot 800 mensen, maar de bezetting kan fluctueren. Dat is belangrijk, want niemand weet hoe de toekomst eruit ziet.' De locatie kan dus inspelen op de pieken en dalen van de asielinstroom, die moeilijk te voorspellen zijn. Het aantal plekken voor amv'ers wordt bijvoorbeeld binnenkort uitgebreid van 60 naar 72. Die flexibiliteit draagt bij aan rust in de asielketen, want daardoor hoeven er niet steeds in alle haast nieuwe locaties op- en afgebouwd te worden. En mochten er bedden leeg staan, dan kunnen die voor andere doelgroepen worden ingezet. Bijvoorbeeld voor statushouders die wachten op een woning of andere mensen die een tijdelijk onderdak nodig hebben.

Historisch hoog

Begin oktober meldde staatssecretaris Eric van der Burg (asiel, VVD) dat er vóór eind dit jaar nog 1700 extra opvangplekken nodig zijn voor jonge alleenreizende vluchtelingen. Daarvan zijn er inmiddels 'een paar honderd' gerealiseerd, zegt COA-bestuurslid Joeri Kapteijns. Maar de instroom groeit harder dan het aantal nieuwe plekken. De afgelopen tijd komen er 100 tot 150 nieuwe amv'ers per week bij – historische hoge aantallen, volgens Kapteijns. Uit de laatste prognoses blijkt dat er eind volgend jaar ruim 5000 opvangplekken voor deze groep nodig zijn; dat betekent dat er nog duizenden extra plekken bij moeten komen. 

Kinderen

Het gevolg van het tekort aan opvangplekken is dat sommige amv'ers op stoelen in Ter Apel moeten slapen omdat er geen bedden beschikbaar zijn. Voor deze groep is dat 'extra schrijnend', vindt Kapteijns, omdat het om kwetsbare jongeren gaat. 'Het zijn echt nog kinderen. Sommigen pas twaalf of dertien jaar oud. En ze hebben vaak veel meegemaakt in hun land van herkomst en op hun reis naar Nederland. Helemaal alleen, zonder ouders.'

Doorstromen

In een rechtszaak die VluchtelingenWerk Nederland heeft aangespannen tegen de staat en het COA, besloot de rechter onlangs dat er in Ter Apel niet meer dan 55 amv'ers mogen worden opgevangen. Om aan die eis te voldoen, heeft het COA de hulp van gemeenten nodig, zegt Kapteijns. Want de jongeren in Ter Apel kunnen pas doorstromen als gemeenten nieuwe opvanglocaties beschikbaar stellen.

Kleinschalig

Het voordeel van een opvanglocatie voor minderjarige asielzoekers is dat de locaties kleinschaliger zijn, legt Kapteijns uit. 'Voor sommige gemeenten is dat een uitkomst.' En het negatieve stereotype, dat deze groep overlast veroorzaakt, is onterecht, voegt Kapteijns daaraan toe. 'In het recente verleden heeft een kleine groep probleemjongeren de hele groep een slechte naam bezorgd.' De huidige amv'ers komen echter veelal uit 'kansrijke' landen (zoals Syrië en Eritrea), waarvan bekend is dat ze minder problematisch gedrag vertonen.

Pingpong

Dat de amv'ers hier niet naartoe zijn gekomen om stennis te schoppen, kan de Bredase wethouder Van Drunen beamen. En ook de Bredase gemeenteraadsleden zijn daar inmiddels van overtuigd, zegt Van Drunen. Hij nodigde ze uit om de jongeren in De Koepel te ontmoeten. 'Ze hebben een potje pingpong gespeeld en samen getafelvoetbald. Dan merk je dat het beeld verandert. De raadsleden zagen: dit zijn jongeren die er iets van willen maken.'

Plicht

Van Drunen sluit zich aan bij de oproep van het COA aan gemeenten om meer plekken beschikbaar te stellen. 'Ik hoop dat iedereen de morele plicht voelt om voor deze groep jongeren het verschil te maken. Want of je nou links of rechts bent, iedereen weet dat integreren niet gaat als je op een stoel in Ter Apel moet blijven zitten.'