Minister staat pilot met 'leergeld' voor jongeren toe
Eerder stelde het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dat de proef mogelijk in strijd was met de wet.
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid laat de gemeente Eindhoven toch haar gang gaan met het Bouwdepot-experiment, waarbij kwetsbare jongeren door middel van 'leergeld' aan hun toekomst werken. Eerder waren er twijfels over de wettelijke legitimiteit van de aanpak.
Vertrouwen
Het gaat om het Bouwdepot, een project waarbij dertig kwetsbare jongeren tussen 18 en 21 jaar in Eindhoven een jaar lang een uitkering 'vanuit vertrouwen' krijgen, vergelijkbaar met een basisinkomen. Met andere woorden: een inkomen op bijstandsniveau (1.050 euro) zonder de gebruikelijke voorwaarden. Geen arbeidsverplichting, geen verrekening van inkomsten uit werk, maar wel een 'Bouwplan', opgesteld door de jongeren zelf, om te werken aan een stabiele toekomst. Op die manier moeten schulden en dakloosheid worden voorkomen.
Inkomensbeleid
Het project ging in het najaar van 2021 van start, maar al snel bleek dat het ministerie van SZW twijfels had bij de aanpak. Gemeenten mogen immers geen eigen inkomensbeleid voeren. Toenmalig staatssecretaris Dennis Wiersma schakelde daarom de landsadvocaat in om te onderzoeken of er inderdaad sprake was van ongeoorloofd lokaal inkomensbeleid. Wel liet hij weten het project 'sympathiek' en 'beleidsmatig interessant' te vinden.
Eerste stap
Minister Carola Schouten van Armoedebeleid en Participatie (ChristenUnie) heeft Eindhoven inmiddels laten weten dat het experiment toch gewoon door mag gaan. Een officiële brief daarover volgt later nog. Marleen van der Kolk, programmamanager bij Stichting Zwerfjongeren Nederland, de initiator van het Bouwdepot, zegt blij te zijn met de toezegging van de minister. 'Dit is een belangrijke eerste stap zodat gemeenten verder kunnen gaan leren met de aanpak het Bouwdepot. Een volgende stap is een structurele oplossing voor alle gemeenten die hier mee bezig zijn.'
Andere gemeenten
Naast Eindhoven zijn namelijk ook Amersfoort, Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop en Kaag en Braasem begonnen met Bouwdepot-pilots. De betrokken wethouders lieten eerder al weten dat ze zich weinig zorgen maakten over de reactie van de toenmalige staatssecretaris. De komende tijd is het goed mogelijk dat de Bouwdepot-methode ook in andere gemeenten wordt uitgerold. Onder andere in Breda en Groningen is er interesse in de aanpak.
Maar sturen op vertrouwen houdt ook een risico in. In een situatie waar 100% vertrouwen bestaat, heeft een verrader het wel heel erg gemakkelijk. Daarom kan sturen op vertrouwen nooit zonder een strategie waarbij het herhaaldelijk schenden van dat vertrouwen stevig wordt aangepakt.
Dat leidt tot spanning, zie het toeslagenschandaal. Daar werd niet op vertrouwen maar op wantrouwen gestuurd. Dat was het gevolg van een volstrekt disfunctionerend ministerie van Sociale Zaken. Het ministerie dat ook een chaos heeft gemaakt van allerlei andere inkomensinstrumenten.
Actal waarschuwde daar jaren geleden al voor. Dat was tegen het zere been; Actal werd opgeheven. Het is op dat ministerie een chaos aan begrippen, codificaties en definities. Daarmee weerspiegelt het de cultuur van de grote politieke partijen, die altijd en overal morrelen aan de eenvoud van wet- en regelgeving.
Ambtenaren, houdt de rug recht en verzet u daar tegen.