Grote schoonmaak aan regels is niet nodig

Om burgerinitiatieven meer kans van slagen te geven hoeft, in tegenstelling tot wat vaak aangenomen wordt, de bezem helemaal niet door de kast aan regels en voorwaarden. Wel is het een taak van de gemeente om de regels goed uit te leggen, want dat blijkt nog knap ingewikkeld.

In de weg
Dat constateert Platform 31 na de pilot ‘Ruim op die Regels’  waarin 11 initiatieven, tien gemeenten en Platform31 twee jaar lang onderzochten hoe gemeenten bewonersinitiatieven kunnen stimuleren en of bestaande regelgeving de initiatieven in de weg zit. De pilots liepen in Amsterdam, Amersfoort, Rotterdam, Breda, Albrandswaard, Emmen, Den Haag, Dordrecht, Tilburg en Utrecht.?

Probleem
Het wijzigen van wet- en regelgeving is dus niet nodig om meer ruimte te creëren voor maatschappelijke initiatieven. Want de regels an sich zijn niet het probleem. Maar liggen dan wel de problemen? In de communicatie, aldus het rapport. Zo bestaat er bij zowel burgers als medewerkers van gemeenten vaak onduidelijkheid over wie welke rol heeft en welke bestaande regels van toepassing zijn op een maatschappelijk initiatief. En als de juiste regel gevonden is, is het vaak nog onduidelijk hoeveel ruimte die biedt. Het hangt dan vaak van bestuurlijke of ambtelijke lef af of iets wel of niet tot stand komt.

 
Verschillende talen

Ook willen gemeente en maatschappelijke organisatie nog wel eens twee verschillende talen spreken, wat leidt tot een mismatch. Binnen de gemeente is er ook sprake van een spanningsveld. Zo moeten beleidsmedewerkers vaak balanceren tussen enerzijds politiek-bestuurlijke prioriteiten en toezeggingen en anderzijds de weerbarstige praktijk van risico’s en verantwoordelijkheden die de gemeente draagt. In andere woorden: de wethouder heeft iets toegezegd, maar de uitwerking is lastig en de gemeente mag geen risico nemen.

Initiatievenloket

Om problemen te voorkomen, wordt een aantal aanbevelingen gedaan. Het ontwikkelen van een visie ten aanzien van maatschappelijke initiatieven staat daarbij voorop, gevolgd door het wegnemen van onduidelijkheden in wet- en regelgeving. Hiervoor kan een gemeente bijvoorbeeld een ‘initiatievenloket’ oprichten waar mensen informatie kunnen krijgen. Om de kloof tussen de systeemlogica en wijklogica weg te nemen kan de gemeente sector-stijgend overleg organiseren zodat mensen niet alleen binnen hun eigen ‘koker’ denken. Ook kunnen ‘initiatiefmakelaars’ aangewezen worden als schakel tussen de gemeente en het maatschappelijk initiatief.

 
Leren

Eén van de belangrijkste succesfactoren voor het slagen van maatschappelijke initiatieven is vertrouwen tussen de initiatiefnemers en de gemeente. Daarom is het belangrijk ook een deel van de bevoegdheden en verantwoordelijkheden bij hen te leggen. Bijvoorbeeld voor een deel van het budget. En tot slot kunnen gemeenten veel leren van zaken die goed gegaan zijn. Leerervaringen moeten dus gedeeld worden, zowel lokaal als op grotere schaal.