Vergeet hulpverlener niet bij partnerkeuze jeugdzorg

De staatssecretaris kondigde onlangs aan marktwerking in de jeugdzorg te willen aanpakken. Deze marktwerking zou hebben gezorgd voor een enorme toename van het aantal jeugdzorgaanbieders, oplopende zorgfraude en onbeheersbare kosten. Tegelijkertijd is sprake van personele schaarste, wat wellicht nog wel het grootste probleem is van de hedendaagse jeugdzorg

Er is een groeiend aantal gemeenten dat denkt een oplossing te hebben voor al deze problemen. Zij gaan een ‘partnerschap’ aan met een – zeer – beperkt aantal (grote) jeugdzorgaanbieders en maken deze verantwoordelijk voor het budget. Er zijn dan minder jeugdzorgaanbieders, dus is er ook geen concurrentie meer en geen zorgfraude. De partner kan doen wat nodig is omdat de partner verantwoordelijk is voor het budget. Daardoor stijgen de kosten ook niet meer. En de partner kan dan goed werkgever zijn voor al het schaarse personeel werkzaam in de gemeenten.

De vraag is of deze beleidstheorie klopt. De ontwikkelingen zullen wij de komende jaren op de voet volgen. Bij één van de aannames willen wij echter een kanttekening plaatsen. Het gaat ons om de achterliggende aanname van gemeenten dat het schaarse jeugdzorgpersoneel dat werkt binnen deze gemeenten ook wil werken voor de partner die de gemeenten contracteren.

De klik tussen jeugdige en hulpverlener is de beste voorspellende variabele voor een succesvol hulpverleningstraject. Keuzevrijheid is daarom altijd een issue in de zorg. Vaak gaat dat dan alleen om de keuzevrijheid van de jeugdige. Gemeenten die met partners willen gaan werken stellen dan dat die keuzevrijheid niet verandert omdat jeugdigen kunnen blijven kiezen uit hulpverleners. Zij zien daarbij de keuzevrijheid van de hulpverlener zelf over het hoofd. De vraag of deze wil werken bij de partners die de gemeenten contracteren stellen zij niet.

Als sprake is van gemeentelijke herindelingen ervaren gemeentelijke bestuurders en ambtenaren vaak zelf hoe het is om de eigen organisatie kwijt te raken. Je werkte jaren kleinschalig voor je eigen gemeente met fijne collega’s in een vertrouwde omgeving. En dan opeens verandert de naam van je werkgever, veranderen je collega’s, je werktitel en moet je naar een andere locatie. Ongetwijfeld dat de efficiëntie en bestuurskracht van deze grotere gemeenten toeneemt, maar de vraag is of dat ook gebeurt met de werkvreugde.

Het doet ertoe waar en voor wie je werkt. Het is belangrijk dat gemeenten hier rekening mee houden, juist vanwege de al aanwezige schaarste in personeel. De vanuit het oogpunt van hulpverleners verkeerde jeugdzorgorganisaties contracteren kan nog meer personeel uit de sector doen vertrekken. Dat kunnen gemeenten zich niet permitteren.

Wij roepen gemeenten op om het personeel dat werkzaam is binnen die gemeenten, bij al die verschillende jeugdzorgaanbieders die er zijn en ook de zelfstandigen, actief te betrekken bij het keuzeproces voor de partners. Niet alleen door het te bevragen in een consultatie of een beoordelingscommissie, maar door ze – samen met hun jeugdigen – te laten stemmen voor de werkgever die zij graag als hun partner zien. Laat de gemeenten daarbij op hoofdlijnen bepalen aan welke voorwaarden partners moeten voldoen, maar laat hulpverleners en jeugdigen bepalen wie uiteindelijk de partners moeten zijn. Het is gezien de grote vraagstukken waar gemeenten zich mee geconfronteerd zien namelijk belangrijk dat niet alleen wethouders en beleidsmedewerkers de juiste partners aan tafel hebben. Het is van doorslaggevend belang dat dit ook de juiste partners zijn voor hulpverleners en jeugdigen.

Maaike van der Aar – Bestuurder FNV Zorg & Welzijn
Tim Robbe – Advocaat, adviseur en onderzoeker bij Victor