Potjes en schotten zijn overboord gegooid

Makkelijk was het niet, maar het is nu wel voor veel kinderen geregeld. Potjes en schotten tussen wetten die de zorg voor kinderen in het speciaal onderwijs belemmerden, zijn in Tilburg open- en afgebroken. Resultaat: meer rust in de klas, minder rompslomp voor de ouders, een plan voor onderwijs en zorg aan een leerling en goedkopere zorg. De resultaten van een pilot zijn voor alle gemeenten bruikbaar.

Kluif

De Jeugdwet, de Wet op passend onderwijs, de Wet langdurige zorg en de Zorgverzekeringswet komen allemaal om de hoek kijken bij kinderen die naar het speciaal onderwijs gaan. Ouders, scholen en gemeenten hebben er een flinke (administratieve) kluif aan om onderwijs, zorg en budget voor een kind te regelen. Daarnaast levert het in klassen veel onrust op; de ene verzorger voor het ene kind is bij wijzen van spreken het klaslokaal nog niet uit of de volgende zorgverlener komt voor een ander kind naar binnen. Het ene kind heeft extra begeleiding nodig die niet door een leerkracht kan worden gegeven, een ander heeft persoonlijke verzorging nodig. ‘Die continue in- en uitloop leidt tot veel onrust in de klas’, weet de Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx (onderwijs en jeugd, D66). ‘Terwijl juist deze kinderen gebaat zijn bij rust.’

Onwenselijke situatie

Hendrickx besefte de problematiek pas goed nadat de directeur van het Tilburgse Onderwijscentrum Leijpark, die een speciaal onderwijs-afdeling heeft, op een goed moment bij haar aan de bel trok. Hij legde het probleem uit en vroeg of het niet anders kon. ‘Als gemeente hebben we toen het initiatief genomen om alle betrokken partijen bij elkaar te zetten.’ Het ging daarbij om zowel de school, de ouders, het zorgkantoor, jeugdhulpaanbieders en de gemeente. Vanuit de school en de gemeente werd een projectleider aangesteld met de opdracht een einde te maken aan deze onwenselijke situatie.

Wiel uitgevonden

Makkelijk ging het niet, weet Hendrickx. ‘Iedereen voelde zich opgesloten in de eigen wetgeving. We hebben toen gezegd dat we meer ruimte moeten pakken dan de bestaande wet- en regelgeving nu biedt.’ Pas na drie jaar kon een pilot van start gaan. ‘Dat is niet erg, want we hebben nu het wiel uitgevonden. Andere gemeenten kunnen van onze ervaringen profiteren.’ De ministeries van onderwijs en VWS volgen de pilot in Tilburg met grote belangstelling.

Centrale inkoop

De oplossing zoals die de afgelopen periode in Tilburg beproefd is, komt erop neer dat er een centraal inkoopproces is geregeld door de gemeente en het zorgkantoor. Ouders en scholen hebben naar het inkopen en regelen van de benodigde zorg voor het kind min of meer geen omkijken meer. Voorheen – en dat is staande praktijk in de rest van Nederland – moest de school voor elk kind apart onderhandelen met de gemeente en het zorgkantoor of de ouders (als zij persoonsgebonden budget (pgb) voor hun kind hebben). In Tilburg hoeft voor de kinderen in het Speciaal Onderwijs op Onderwijscentrum Leijpark geen aparte beschikkingen meer te worden afgegeven. Gemeenten Hart van Brabant en zorgkantoor VGZ hebben de benodigde zorgmiddelen in één pot gestort. Van daaruit wordt zorg en ondersteuning centraal ingekocht.

Meer betrokkenheid

Die zorg en ondersteuning wordt efficiënter ingezet, waardoor er minder zorgverleners in en uit de klas hoeven te lopen. Ze helpen verschillende kinderen in een klas. ‘Daardoor zijn ze ook meer een onderdeel geworden van het onderwijsteam, wat door beide partijen als prettig wordt ervaren. Er is meer betrokkenheid en de afstemming gaat beter’, hoort Hendrickx terug. ‘Er is veel meer structuur en duidelijkheid en de zorg voor het kind wordt veel integraler opgepakt.’

Uitgebreid

De pilot is in 2019 en 2020 uitgevoerd op het Onderwijscentrum Leijpark. ‘We zijn heel klein begonnen met zeventien kinderen.’ Inmiddels is het aantal leerlingen uitgebreid. Vanaf komend schooljaar wordt de zogeheten beschikkingsvrije zorg in onderwijstijd geregeld voor de hele speciaal onderwijs-afdeling van Onderwijscentrum Leijpark en in twee klassen op De Bodde, een andere school voor speciaal onderwijs in Tilburg.

Hard gebuffeld

‘Ik geloof hier heel erg in’, stelt Hendrickx. Op weg naar en tijdens de pilot zag ze heel veel bevlogenheid. ‘We hebben hier hard op gebuffeld.’ De wethouder lijkt niet minder bevlogen: ‘De schotten tussen de wetten moeten er echt uit. Elk kind heeft recht op een onderwijsomgeving. Omdat het regelen van zorg, ook op het speciaal onderwijs, vaak zo moeilijk is, gaan kinderen naar vaak naar een medisch dagverblijf. We gunnen kinderen het echt om naar school te kunnen.’ Andere gemeenten kunnen gebruik maken van de ervaringen van Tilburg. De Tilburgse opzet is reproduceerbaar voor andere scholen. Hendrickx: ‘Maatwerk blijft echter belangrijk. Het is geen one size fits all.’