Ontslag wegens privégedragingen

Op 6 januari 2021 werden we geconfronteerd met bizarre beelden uit de Verenigde Staten van de bestorming van het Capitool. Terwijl het strafrechtelijk onderzoek in volle gang is besluiten steeds meer werkgevers in de Verenigde Staten om werknemers die betrokken waren bij de bestorming te ontslaan. De vraag doet zich voor of dat ook in Nederland tot de mogelijkheden behoort. Kan een werknemer worden ontslagen vanwege gedragingen die in privétijd hebben plaatsgevonden of heeft een werkgever daar niets mee te maken?

Hoofdregel

Uitgangspunt is dat een werknemer niet kan worden ontslagen wegens gedragingen in privétijd. Dat brengt het grondrecht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer met zich mee. Dat ligt anders wanneer de gedragingen in privétijd de werkgever raken. In dat geval kan van een werknemer worden verwacht dat deze zich als ‘goed werknemer’ onthoudt van bepaalde gedragingen.

Uitlatingen

Zo hebben werknemers in beginsel de vrijheid om hun mening te verkondigen. Die vrijheid is echter niet onbegrensd. Dat ervaarde een medewerker van Greenpeace toen hij op Facebook opriep tot agressie en geweld. De rechter oordeelde dat de uitlatingen van de werknemer zo sterk in strijd waren met de kernwaarden van Greenpeace dat hij deze niet publiek had mogen maken. De arbeidsovereenkomst werd ontbonden wegens verwijtbaar handelen.

Een buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) van de gemeente Sittard-Geleen kwam beter weg. Hij deed onbehoorlijke en kwetsende uitspraken in een WhatsApp-groep over collega’s en leidinggevenden in verband met onderzoek naar een voorval waarbij mogelijk bevoegdheden waren misbruikt. De rechter oordeelde dat de uitlatingen waren gedaan in een besloten WhatsApp-groep met slechts vijf deelnemers die bovendien vrienden van elkaar waren. De werknemer had zich niet in het openbaar grof of negatief uitgelaten. Het verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst werd daarom afgewezen.

Ongewenst gedrag

Een werknemer moet ook rekening houden met gedragingen die invloed kunnen hebben op het werk. Zo oordeelde de Hoge Raad reeds in 2007 dat het ontslag van een werkneemster van het Hyatt-hotel op Aruba die in haar vrije tijd verdovende middelen gebruikte terecht was, nu de verdovende middelen nog in haar lichaam aanwezig waren toen zij twee dagen later op het werk verscheen. De werkneemster was bekend met het strenge beleid van de werkgever op dit punt en had zich daar ook mee akkoord verklaard.

Daarentegen oordeelde de rechter in 2018 dat Transavia een piloot die meedeed aan een straatrace, waarbij zijn vader een 19-jarige vrouw doodreed, niet mocht worden ontslagen. Hoewel er sprake was van extreem gevaarzettend gedrag, was er sprake van een incident dat voor de werknemer niet kwalificeerde als een misdrijf en geen gevolgen had voor de bevoegdheid om te vliegen. Ook had het incident plaatsgevonden voordat de werknemer feitelijk als piloot was gestart en was op het functioneren van de werknemer als piloot niets aan te merken. De arbeidsovereenkomst werd daarom niet ontbonden.

Conclusie

De rechtspraak laat een wisselend beeld zien als het gaat om ontslag wegens privégedragingen. Uitgangspunt is dat een werknemer niet kan worden aangesproken op gedragingen in privétijd. Dat ligt anders wanneer de gedragingen van de werknemer het werk belemmert of het imago van de werkgever schaadt. Hierbij kan ook van belang zijn of de werknemer een voorbeeld- of vertrouwensfunctie heeft en of de gedragingen in het openbaar hebben plaatsgevonden. Het begaan van een strafbaar feit is niet automatisch grond voor ontslag. Dat kan anders zijn wanneer het gedrag niet is te rijmen met het werk. Een werknemer die voor drugsbezit wordt veroordeeld zal bijvoorbeeld moeilijk op Schiphol werkzaam kunnen blijven. 

Tot slot

Als u wil dat bepaalde gedragingen in privétijd tot ontslag kunnen leiden, dan is het verstandig om dat vast te leggen in de arbeidsovereenkomst of een toepasselijk personeelsreglement. Hiermee wordt de kans op succesvol ontslag vergroot. Neem bij vragen over privégedragingen van werknemers of het correct vastleggen van dergelijke afspraken gerust contact op met één van de contactpersonen van BDO Legal.

Corina Roks, Partner BDO Legal

Ramy Mohamed, Jurist Arbeidsrecht, Vaktechnisch Medewerker