Afschaffen of afschuiven

Onlangs vertelde Maria van der Hoeven bij Knevel & Vd Brink over haar ervaringen met het PGB. Zij besteedt het PGB aan professionele maatzorg voor haar man die Altzheimer heeft. Die zorg, praktisch van aard, is onmisbaar om de kwaliteit van leven voor haar echtgenoot in hun eigen huis zo lang mogelijk te behouden. Net zo onmisbaar is haar onvoorwaardelijke persoonlijke inzet, die zij mede dankzij het PGB kan combineren met haar baan.

Je zag in een filmpje hoe dat werkt: samen wandelen, lezen, voorlezen en andere zingevende activiteiten. De voormalige bewindsvrouwe is tegen afschaffing van het PGB. Bezuiniging is nodig, erkent zij. Maar wel met beleid en visie, alstublieft. Zelf besteedt zij het PGB zo efficiënt mogelijk: ´Er gaat bijvoorbeeld geen euro naar bemiddelingsbureaus.´

Ik deel haar PGB gevoel, want wat voor ouderen geldt, gaat ook op voor jongeren. Veel mensen met een beperking,  en ouders/verzorgers van kinderen met een beperking, kunnen alleen door die maatzorg een zelfstandig bestaan opbouwen. Zelfs naar vermogen meedoen op de arbeidsmarkt, omdat men bijvoorbeeld dankzij het PGB, op tijd op het werk kan zijn. Zinvol dus.

Maar natuurlijk moet je kritisch zijn en oneigenlijk gebruik uitsluiten. Het recente onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau – de Opmars van het PGB – constateert dat een deel van het PGB opgaat aan niet-zorggerelateerde zaken. En aan de  betaling van eigen mantelzorgers die dat voorheen gratis deden. Over de zin/betekenis van dit laatste punt zijn trouwens pittige discussies te voeren. (En dan heb ik het maar niet over gechargeerde geruchten als het kopen van scooters voor neefjes die af en toe boodschappen doen of ramen lappen.)

Het is hoe dan ook duidelijk dat er zijn scherpe spelregels nodig zijn, en toezicht. Maar afschaffen? Dat werkt zelfs averechts; uit berekeningen blijkt dat het uiteindelijk meer kost dan oplevert. Het alternatief voor maatzorg - in combinatie met inzet van familie en kennissen - is bijvoorbeeld verpleeghuisopname. Dat is gewoon duurder. En voor de ‘patiënt’ is het meestal ook niet de beste oplossing. Ergo, je krijgt minder, betaalt meer. Dat geld kun je beter besteden aan een PGB nieuwe stijl, gekoppeld aan werk en participatie.

Niet afschaffen dus. Temeer omdat de zorgbehoefte blijft. En anders? Tja, dan lijkt afschaffen veel op afschuiven: het afschuiven van (financiële) verantwoordelijkheden: naar burgers met een handicap, naar zorginstellingen, en niet in de laatste plaats naar gemeenten. En die kampen al met hun eigen ‘PGB’ kwestie: Precaire Gemeentelijke Budgetten. Als we die nu eens afschaffen...

Hans Spigt