Aantal zwerfjongeren neemt toe, verplichte opvang blijft achter

De zorg aan zwerfjongeren schiet flink tekort. Dat blijkt uit een onderzoek van de Algemene Rekenkamer dat donderdag 17 januari werd gepresenteerd. Het is het vierde Rekenkameronderzoek naar zwerfjongeren sinds 2002. Van de 43 centrumgemeenten hebben er momenteel twintig geen opvangvoorzieningen, terwijl zij hier vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) toe verplicht zijn. Gemeenten die wel voorzieningen voor zwerfjongeren hebben, beschikken meestal ook over alle vormen van hulpverlening, zoals inloopcentra voor doorverwijzing naar zorginstanties en pensions waar de jongeren kunnen overnachten. Het aantal gemeenten met zo'n 'sluitende keten' groeit. In het vorige onderzoek van de Rekenkamer uit 2004 waren het er dertien, nu 23.

De rekenkamer is positief over deze 'forse stijging', maar vindt dat er meer moet gebeuren. Zo laat de samenwerking tussen voorzieningen voor zwerfjongeren en jeugdzorginstellingen nog altijd te wensen over. Dat kan er bijvoorbeeld toe leiden dat een jongere wordt doorverwezen, vervolgens op een wachtlijst belandt en weer uit het zicht van de instanties verdwijnt. Ook ontbreekt het aan regionale afstemming tussen gemeenten, waardoor zwerfjongeren die in de ene gemeente geen slaapplaats kunnen krijgen niet naar elders uitwijken.

Het aantal zwerfjongeren in ons land bedraagt volgens de Rekenkamer ongeveer zesduizend. Bij het vorige onderzoek drie jaar geleden werd het aantal geschat op tussen de drie- en vijfduizend. Daarmee blijft het aantal zwerfjongeren sinds 2002 almaar groeien. Keihard zijn de cijfers overigens niet, want gegevens over zwerfjongeren worden slecht en niet eenduidig geregistreerd. Zo hanteren gemeenten verschillende definities. Ook zijn er gemeenten die hun definitie van zwerfjongere tussen twee onderzoeken door aanpassen.

Deugdelijk

De gebrekkige registratie is volgens de Rekenkamer een van de redenen dat een compleet en deugdelijk beleid voor zwerfjongeren almaar niet van de grond komt. De Rekenkamer wil dat er één landelijke definitie komt waarmee alle overheden en instanties gaan werken. Om ervoor te zorgen dat voorzieningen aansluiten op de behoeften van zwerfjongeren, moet er daarnaast onderzoek worden gedaan naar de demografische kenmerken van de groep.

Staatssecretaris Jet Bussemaker van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) laat in een reactie op het onderzoek weten dat zij de gemeenten extra gaat stimuleren om de zwerfjongerenproblematiek aan te pakken. Mede namens André Rouvoet, minister voor Jeugd en Gezin, heeft ze voor 2010 een uitgebreid onderzoek naar zwerfjongeren aangekondigd. Volgens de Rekenkamer is het voor het eerst dat een bewindspersoon zwerfjongeren als een specifiek probleem erkent.