Terughaalactie

De decentralisaties zorg, jeugd en werk zijn nog niet goed op dreef of het rijk haalt op allerlei fronten de teugels al weer aan. Het begint er op te lijken dat gemeenten stiekempjes 3D-uitvoeringsloketten van het rijk worden. Dat was uitdrukkelijk niet de bedoeling.

Even terug naar 2014, naar de reclameslogans voor de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015, de Jeugdwet en de Participatiewet toen deze aan de Kamers en gemeenten ‘verkocht’ moesten worden. Kent u ze nog? Dicht bij de burger, zorg op maat, gemeentelijke beleidsvrijheid. En o ja, vanwege die nabijheid, dat maatwerk en die gemeentelijke beleidsvrijheid kunnen gemeenten wel met een ‘paar’ miljoentjes minder toe. Tweede en Eerste Kamer stemden in en de decentralisaties waren een (papieren) feit.

Veel gemeenten pakten die beleidsvrijheid. Ze sneden in de huishoudelijke hulp, sloten met minder budget contracten met zorgaanbieders en maakten zelf regels rondom tegenprestaties. Het gesputter vanuit de Kamer en de ministeries VWS (Wmo, Jeugdwet) en SZW (Participatiewet) begon al snel, niet in de laatste plaats omdat zorgaanbieders en cliëntenorganisaties aan de bel trokken. Het antwoord vanuit ‘Den Haag’: gemeenten moeten wel minimale tarieven voor huishoudelijke hulp hanteren, gemeenten moeten wel in de pas blijven lopen met tegenprestaties, gemeenten moeten…

De eerste aanpassing van de Wmo2015 is al in de maak: via een Algemene Maatregel van Bestuur gaat Van Rijn (VWS) regelen dat gemeenten fatsoenlijke tarieven voor huishoudelijke zorg moeten neertellen. Het lot van gemeenten die soepel omgaan met tegenprestaties is nog onduidelijk. Wethouders zijn het inmiddels spuugzat: ‘Het is weer zover. Wanneer beseft Den Haag eens dat transformaties echt kans van slagen hebben als er wordt losgelaten?’, twittert een wethouder uit Asten.

De decentralisaties pakken in lang niet alle gevallen goed uit – getuige de grote hoeveelheid bezwaarschriften, rechtszaken en zorgmijders – en de wetgever had vooraf veel beter over de gevolgen van de wetten moeten nadenken. Het rijk moet nu op de blaren zitten, of beter gezegd op de handen. Wil het rijk dat niet, dan moeten de decentralisaties worden teruggedraaid.