18+ met licht verstandelijke beperking verdient beter perspectief

Het blijft één van de meest serieuze knelpunten in transitietijd: continuering van zorg wanneer jongeren met een licht verstandelijke beperking (lvb) de leeftijd van 18 jaar bereiken. Tot ongeveer hun 23e zijn ze immers nog volop in ontwikkeling. Ze krijgen in die levensfase zelf óók te maken met verschillende ‘transities’. Het is de periode waarin ze de stap van school naar werk maken en naar zo zelfstandig mogelijk wonen. Het is van het grootste belang dat begeleiding en/ of behandeling dan wordt gecontinueerd. Zodat ze zo goed mogelijk voorbereid de maatschappij binnen stappen.

De Jeugdwet kent echter een leeftijdsgrens van 18. In de eerste maanden na de transitie zien we dat de aansluiting tussen 18- en 18+ nog niet altijd goed loopt. Voor jongeren met lvb is er nog niet altijd een goede inhoudelijke samenhang tussen de Jeugdwet, de Wmo en de Wlz. De VGN pleit er voor om dit, met voorrang, nader te onderzoeken.

Vanaf 1 januari van dit jaar valt de ondersteuning voor 18+ jongeren met een (licht) verstandelijke beperking meestal onder de Wmo. Daarbij zijn er jongeren met lvb die vanwege (ernstige) gedragsproblematiek aangewezen zijn op behandeling. Behandeling met verblijf, die vanaf 18 jaar onder de Wlz valt, en extramurale behandeling, die mogelijk vanaf 18 wordt ondergebracht in de Zorgverzekeringswet. Het Zorginstituut Nederland brengt hierover nog een advies uit. Tot die tijd blijft deze behandeling in een subsidieregeling, met als wettelijk kader de Wet langdurige zorg (Wlz). 

Het is voor jongeren met een licht verstandelijke beperking erg belangrijk dat de nieuwe stelsels goed op elkaar aansluiten. En dat er dus een goede inhoudelijke samenhang is tussen de nieuwe Jeugdwet, de Wmo en de Wlz. Overigens ook tussen de Jeugdwet, de Participatiewet en het Passend onderwijs. De VGN ziet dat er van deze samenhang nog onvoldoende sprake is en dat er nog geen goede aansluiting is tussen bijvoorbeeld de specialistische behandeling met verblijf en vervolgtrajecten. Zoals intensieve begeleiding thuis.

Hierdoor dreigt een groep waarbij behandeling van gedragsproblematiek noodzakelijk is tussen de wal en schip te vallen. Dat is niet nodig. Als de Wmo te licht blijkt te zijn en de Wlz te zwaar, is het zaak om even een pas op de plaats te maken. Geef jongeren met een lvb – in de periode waarin ze vaak te kampen hebben met ontwikkelings- en gedragsproblemen - alle ruimte om zich in hun eigen tempo te ontwikkelen en zorg voor maatwerk op individueel niveau. Er is nog zó veel mogelijk. We mogen geen kans onbenut laten.

De Jeugdwet houdt op bij 18. Maar sommige jongeren gun je een beter alternatief dan de huidige Wmo of Wlz. Beide wetten lijken niet goed aan te sluiten bij de (hulp)vragen die deze jongeren werkelijk hebben. Wellicht is een soort Wmo+ een oplossing. Maar voordat ik mij daarover uitspreek, graag eerst nader onderzoek. Laten we collectief voorkomen dat jongeren met een licht verstandelijke beperking te vroeg uitvliegen…

Hans Schirmbeck